Τα διαλείμματα εργασίας Βασιλείου Γαμβρούδη, τ. Δ/ντή Υπ. Εργασίας Βασικός κανόνας είναι ότι ο εργοδότης που προτίθεται να οργανώσει την εργασία, με ένα ορισμένο ρυθμό, πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη γενική αρχή της προσαρμογής της εργασίας στον άνθρωπο, ιδίως προκειμένου να περιορισθεί η μονότονη και ρυθμική εργασία, σε συνάρτηση με το είδος της δραστηριότητας και τις απαιτήσεις ασφάλειας και υγείας, ιδιαίτερα όσον αφορά τα διαλείμματα του χρόνου εργασίας. Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ότι ο χρόνος δεν είναι μόνο χρήμα, είναι και ανθρώπινη ζωή. Δεν έχουμε το δικαίωμα να θεωρούμε την επιστημονική οργάνωση ως μία τεχνική που απασχολείται μόνο με την υλική απόδοση. Δεν έχουμε το δικαίωμα να διαχωρίσουμε το αποτέλεσμα από την αιτία και το σκοπό. Αιτία: ανθρώπινη προσπάθεια Σκοπός: η βελτίωση της ευημερίας του ανθρώπου Συμπέρασμα: ο Άνθρωπος είναι παν ό,τι πρέπει περισσότερο να υπολογίζεται. Σχετικά με τα διαλείμματα δεν υπάρχει τίποτε στη χώρα μας, νομοθετημένο, που να ορίζει σαφώς τρόπο, προϋποθέσεις, όρους εφαρμογής, για όλους τους εργαζομένους. Το ΠΔ 88/99 ορίζει το πλαίσιο εφαρμογής, πλην όμως αφορά μόνο τους εργαζόμενους που υπάγονται στο πλαίσιο εφαρμογής ισχύουσας σσε ή δα ή που θα υπαχθούν σε όρους σσε που θα ρυθμισθεί στο μέλλον. Την υποχρέωση χορήγησης διαλείμματος προβλέπει, όπως τονίστηκε, το ΠΔ 88/99 (ΕΑΕΔ 1999 σελ. 830) το οποίο διάταγμα ενσωματώνει οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το άρθρο 4 του διατάγματος προβλέπει ότι όταν ο χρόνος ημερήσιας εργασίας υπερβαίνει τις έξι (6) ώρες πρέπει να χορηγείται διάλειμμα τουλάχιστον 15 λεπτών, κατά τη διάρκεια του οποίου οι εργαζόμενοι δικαιούνται να απομακρυνθούν από τη θέση εργασίας. Στη συνέχεια το άρθρο 56 του ν. 4808/21 (ΕΑΕΔ 2021 σελ. 620) τροποποίησε αυτό και προβλέπει ότι όταν ο χρόνος ημερήσιας εργασίας υπερβαίνει τις τέσσερις (4) συνεχόμενες ώρες χορηγείται διάλειμμα κατ' ελάχιστον δεκαπέντε (15) λεπτών και κατά μέγιστον τριάντα (30) λεπτών. Με τη νέα διάταξη προβλέπεται η χορήγηση διαλείμματος όταν η εργασία υπερβαίνει τις τέσσερις (4) ώρες και να είναι συνεχόμενη. Τονίζεται ότι το αρχικό διάταγμα στο οποίο περιλαμβάνεται η σχετική διάταξη για τη χορήγηση διαλείμματος διέπεται από βασικούς κανόνες που αφορούν στη βελτίωση της ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία. Η εφαρμογή διαλείμματος έχει ως θεμελιώδη σκοπό τη μείωση της καταπόνησης από την εργασία, τηρώντας πάντοτε τα νομίμως προβλεπόμενα χρονικά όρια εργασίας. Όπως δέχονται τα δικαστήρια αλλά και το Υπουργείο Εργασίας με τα αριθ. 7/14.1.86, 1379/85, 47195/75 έγγραφά του οι διακοπές - διαλείμματα δεν θεωρούνται ως χρόνος εργασίας, εκτός αν έχει συμφωνηθεί το αντίθετο. Το διάλειμμα εργασίας δεν επιτρέπεται να χορηγείται συνεχόμενα με την έναρξη ή τη λήξη της ημερήσιας εργασίας και ως εκ τούτου δεν επηρεάζει το θεσμοθετημένο ωράριο εργασίας των εργαζομένων μισθωτών. Το περιορισμένο εύρος εφαρμογής του διαλείμματος ρητώς ορίζεται από το άρθρο 56 παρ. 2 του ν. 4808/21. Αυτό ορίζει ότι: "οι τεχνικές λεπτομέρειες του διαλείμματος και ιδίως η διάρκεια και οι όροι χορήγησής του, εφόσον δεν ρυθμίζονται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, καθορίζονται στο επίπεδο της επιχείρησης στα πλαίσια της διαβούλευσης μεταξύ του εργοδότη και των εκπροσώπων των εργαζομένων..." Εφαρμογή δηλαδή έχει ο ν. 1264/82 και ο ν. 1767/88. Όπως τονίστηκε οι ελάχιστες προδιαγραφές εναρμόνισης με την έκδοση του ΠΔ 88/99 δεν καλύπτουν ευθέως όλους τους εργαζομένους, αφού το διάταγμα αυτό θέτει τις πιο πάνω προϋποθέσεις. Έτσι η εφαρμογή του διαλείμματος δεν είναι υποχρεωτική για την επιχείρηση, εκτός αν περιληφθεί σε σσε ή σε συμφωνία με τον εργοδότη ή οικειοθελώς εφαρμοσθεί. Μέχρι τώρα ελάχιστος αριθμός ρυθμίσεων περιλαμβάνει όρους εφαρμογής διαλείμματος. Με δεδομένο ότι από το συνδικαλιστικό κίνημα δεν αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στη σκοπιμότητα του διαλείμματος, σε σχέση με τις οικονομικές διεκδικήσεις, δεν φρόντισε ώστε στις διάφορες σσε να περιλαμβάνονται όροι και τρόποι εφαρμογής της αναγκαιότητας αυτής. Ίσως στο μέλλον εναρμονιζόμενο με τις απαιτήσεις επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα και κατά συνέπεια αύξηση της παραγωγικότητας, αφού και οι επιχειρήσεις αντιληφθούν ότι ο ανθρώπινος παράγοντας πρέπει να αποτελεί τον κεντρικό άξονα στο σύστημα δράσης των. Δημόσιος τομέας Σχετικά με την εφαρμογή του στο Δημόσιο τομέα το Υπουργείο Εσωτερικών με το αριθ. 31924/ 2016/7.6.2017 έγγραφό του αναφέρει ότι η διάταξη του ΠΔ 88/99 και ειδικά το άρθρο 4 που αναφέρεται στα διαλείμματα εφαρμόζεται σε όλες τις επιχειρήσεις, εγκαταστάσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημοσίου τομέα (βιομηχανικές, γεωργικές, εμπορικές, διοικητικές, εκπαιδευτικές, πολιτιστικές δραστηριότητες, δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών, αναψυχής κλπ. Και οι ΟΤΑ α και β βαθμού εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής. Το έγγραφο αυτό ακόμη αναφέρει ότι για τις τεχνικές λεπτομέρειες χορήγησης του διαλείμματος θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι λειτουργικές και οργανωτικές συνθήκες και ανάγκες κάθε υπηρεσίας, ώστε να εξασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία της. Διακοπές εργασίας Πέρα από τα διαλείμματα ο ν. 4808/21 (άρθρο 4 παρ. 3) καθιερώνει διακοπή εργασίας 3 ωρών επί διακεκομμένου πλήρους ημερησίου ωραρίου. Συγκεκριμένα προβλέπει ότι οι εργαζόμενοι που απασχολούνται κατά πλήρες ημερήσιο, αλλά διακεκομμένο ωράριο για όλες ή μερικές ημέρες της εβδομάδος, δικαιούνται αναπαύσεως, ενδιαμέσως μεταξύ των τμημάτων του ωραρίου τους, που δεν μπορεί να είναι μικρότερο από τρεις (3) ώρες. Εμπορικά καταστήματα Ειδικά για τα εμπορικά καταστήματα σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 1 της αριθ. 10/10.1.88 Πράξης Υπουργικού συμβουλίου, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 1788/88 (ΕΑΕΔ 1988 σελ. 640) προβλέπονται τα εξής: Κατά τις ημέρες της εβδομάδος που η λειτουργία των καταστημάτων περιλαμβάνει ολόκληρο το χρονικό διάστημα από 12 μμ έως 4 μμ στους εργαζόμενους που απασχολούνται κατά το διάστημα αυτό, δίδεται διάλειμμα (αποχή από την εργασία) 20 λεπτών. Το διάλειμμα γίνεται στο μέσο περίπου του ημερήσιου χρόνου απασχόλησης του εργαζομένου. Η διάρκεια του διαλείμματος είναι εργάσιμος χρόνος και αναγράφεται στην κατάσταση προσωπικού. Η χορήγηση του διαλείμματος είναι υποχρεωτική. Τα ανωτέρω εφαρμόζονται για τα καταστήματα της περιοχής της τέως διοικήσεως πρωτευούσης.
ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου – Εργατικά – Εργατική νομοθεσία – Ασφαλιστική νομοθεσία – ΣΣΕ – Αποδοχές – Μισθός – Ημερομίσθιο – Επιδόματα – Συνταξιοδότηση – ΙΚΑ – ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου
