ΣΥΝΤΑΞΗ ΓΗΡΑΤΟΣ ΛΟΓΩ 35ετίας ΚΩΝ. Δ. ΛΑΝΑΡΑΣ τ. Δ/ντής Ι.Κ.Α. Γενικά: Καταρχή πρέπει να σημειωθεί ότι μία από τις σημαντικότερες τροποποιήσεις της πρόσφατης ασφαλ/κής νομοθεσίας, είναι η αναφερόμενη στο θέμα της χορήγησης από το Ι.Κ.Α. σύνταξης Γήρατος λόγω 35ετίας, δηλαδή με 10.500 ημέρες εργασίας (ασφάλισης). Η σχετική διάταξη του νόμου, έχει ως εξής:(1) "1. Ο ασφαλισμένος του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ δικαιούται σύνταξης, εάν κατά την υποβολή της αίτησης έχει πραγματοποιήσει δέκα χιλιάδες πεντακόσιες (10.500) τουλάχιστον ημέρες εργασίας στην πραγματική ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και έχει συμπληρώσει το 58ο έτος της ηλικίας του. Το ανωτέρω όριο ηλικίας αυξάνεται κατά έξι (6) μήνες από 1.1.2013 και για κάθε επόμενο έτος μέχρι τη συμπλήρωση του 60ου έτους. Κατ' εξαίρεση ο ασφαλισμένος που έχει πραγματοποιήσει τον αριθμό ημερών εργασίας του πρώτου εδαφίου, εκ των οποίων επτά χιλιάδες πεντακόσιες (7.500) σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα και έχει συμπληρώσει: α) το 55ο έτος της ηλικίας, δικαιούται πλήρη σύνταξη και β) το 53ο έτος της ηλικίας, δικαιούται σύνταξη μειωμένη κατά 1/200 της πλήρους σύνταξης για κάθε μήνα που υπολείπεται από το οριζόμενο στο εδάφιο αυτό όριο ηλικίας της πλήρους σύνταξης. Τα ανωτέρω όρια ηλικίας, για πλήρη και μειωμένη σύνταξη αυξάνονται από 1.1.2013 κατά (6) μήνες κάθε έτος, και μέχρι τη συμπλήρωση του 57ου έτους προκειμένου για λήψη πλήρους σύνταξης και του 55ου προκειμένου για τη λήψη μειωμένης σύνταξης". 3. Όπου από τις ισχύουσες γενικές ή ειδικές διατάξεις προβλέπεται συνταξιοδότηση λόγω γήρατος με μειωμένο όριο ηλικίας για τους ασφαλισμένους των Φορέων αρμοδιότητας Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, ανεξάρτητα από το χρόνο υπαγωγής στην ασφάλιση, το ποσοστό μείωσης για τις χορηγούμενες από 1.1.2009 συντάξεις διαμορφώνεται σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται από το κατά περίπτωση απαιτούμενο πλήρες όριο ηλικίας συνταξιοδότησης και μέχρι 60 μήνες κατ' ανώτατο όριο (άρθρο 145 παρ. 3 Ν. 3655/2008. Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 52/2008, Ε.Α.Ε.Δ. 2008 σελ. 769). Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει ότι, τα όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση αυξάνονται προοδευτικά από το έτος 2013, δηλαδή μετά 5ετία και έτσι έχουμε δυο χρονικά διαστήματα (διαφορετικά) εφαρμογής του θεσμού της 35ετίας: Α' - Χρονική περίοδος μέχρι 31.12.2012: Επισημαίνεται ότι με τη νέα διάταξη επαναπροσδιορίστηκαν τα απαιτούμενα όρια ηλικίας για την απονομή πλήρους και μειωμένης σύνταξης Γήρατος λόγω 35ετίας, στην περίπτωση που οι ασφαλισμένοι (άνδρες - γυναίκες) έχουν πραγματοποιήσει (10.500) ημέρες εργασίας, από τις οποίες (7.500) ημέρες σε ειδικότητες που υπάγονται στα βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Απαιτείται επίσης να μη λαμβάνεται σύνταξη γήρατος ή αναπηρίας από το Δημόσιο ή ΝΠΔΔ ή άλλον ασφαλιστικό Οργανισμό κύριας ασφάλισης.(2) Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι σήμερα προβλέπεται η χορήγηση πλήρους και μειωμένης σύνταξης Γήρατος λόγω 35ετίας, οι δε απαιτούμενες προϋποθέσεις για κάθε περίπτωση αναλυτικά έχουν ως εξής: A' - ΠΛΗΡΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗ: Διακρίνουμε δύο κατηγορίες δικαιούχων: α) Με ηλικία 58 ετών: Οι ασφαλισμένοι δικαιούνται να λάβουν πλήρη σύνταξη Γήρατος, εάν έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον = 10.500 = ημέρες στην ασφάλιση, από παροχή εξαρτημένης εργασίας και επί πλέον έχουν συμπληρώσει το 58ο έτος της ηλικίας τους κατά το χρόνο που υποβάλλουν την αίτηση για συνταξιοδότηση. β) Με ηλικία 55 ετών: Οι ασφαλισμένοι (άνδρες και γυναίκες) που έχουν πραγματοποιήσει = 10.500 = ημέρες στην ασφάλιση από παροχή εξαρτημένης εργασίας, από τις οποίες (7.500) σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα δικαιούνται να λάβουν πλήρη σύνταξη Γήρατος όταν συμπληρώσουν το 55ο έτος της ηλικίας τους (άρθρο 32 Ν. 2874/2001). Β' - ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΣΥΝΤΑΞΗ: Οι ασφαλισμένοι (άνδρες και γυναίκες) που έχουν συμπληρώσει το = 53ο = έτος της ηλικίας τους και έχουν πραγματοποιήσει = 10.500 = ημέρες εργασίας στην πραγματική ασφάλιση του ΙΚΑ, από τις οποίες = 7.500 = σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα, θεμελιώνουν δικαίωμα σε σύνταξη Γήρατος, μειωμένη κατά 1/267 (για την περίοδο μέχρι 31.12.2008), για κάθε μήνα που λείπει μέχρι τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας που απαιτείται για τη χορήγηση πλήρους σύνταξης Γήρατος λόγω 35ετίας (δηλ. το 55 έτος).(3) Παράδειγμα: Ασφαλισμένος ζητάει σύνταξη από το 54ο έτος, έστω πριν από 14 μήνες προτού να συμπληρώσει το κανονικό όριο ηλικίας. Επομένως εάν η δικαιούμενη απ' αυτόν πλήρης σύνταξη ανέρχεται σε 1000 ευρώ μηνιαίως, το ποσό αυτό θα μειωθεί κατά 14/267, δηλαδή 1000 : 267 = 3,45 ευρώ Χ 14 μήνες = 52,50 ευρώ θα είναι η μείωση και έτσι δικαιούται να λάβει σύνταξη 947,50 ευρώ το μήνα. Πρέπει να σημειωθεί ότι προκειμένου για λήψη μειωμένης σύνταξης 35ετίας (ΚΒΑΕ), από 1.1.2009 το ποσοστό μείωσης ανέρχεται πλέον σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του πλήρους ορίου, δηλ. του 55ου έτους (Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 51/2008, ΕΑΕΔ 2008 σελ. 768). Για τη συμπλήρωση των = 7.500 = ημερών εργασίας που απαιτούνται σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα, θα ληφθεί υπόψη ο χρόνος για τον οποίο έχουν επικολληθεί ένσημα τύπου "ΒΑΡΕΑ" κ.λπ. Διευκρινίζεται ότι ο χρόνος εργασίας που παρασχέθηκε με ειδικότητα ή σε επαγγελματική κατηγορία πριν την υπαγωγή στον "Κανονισμό Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων, δεν συνυπολογίζεται για τη συμπλήρωση των ανωτέρω = 7.500 = ημερών που απαιτούνται σε επαγγέλματα βαριά και ανθυγιεινά (Εγκύκλ. ΙΚΑ 80/98, ΕΑΕΔ 1998 σελ. 1063). Νοείται βέβαια ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν έχει εφαρμογή η διάταξη που αναφέρεται στα κατώτατα όρια συντάξεων, η οποία ισχύει για τους λοιπούς ασφαλισμένους. Παράλληλα το αναγνωριζόμενο μειωμένο ποσό είναι το οριστικό πλέον και συνεχίζεται να καταβάλλεται και μετά τη συμπλήρωση του νόμιμου ορίου ηλικίας. Β' - Χρονική περίοδος από 1.1.2013 και μετά: Τα όρια ηλικίας που αναφέραμε προηγουμένως, αυξάνονται από 1.1.2013 σταδιακά κατά δύο (2) συνολικά έτη, με την προσθήκη ενός εξαμήνου για κάθε έτος, αρχής γενομένης από την ανωτέρω ημερομηνία (1.1.2013) ούτως ώστε το έτος 2016, το γενικό όριο συνταξιοδότησης για πλήρη σύνταξη 35ετίας να είναι το 60ο έτος, ενώ για όσους έχουν πραγματοποιήσει 7.500 ημέρες σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα να είναι το 57ο έτος για πλήρη σύνταξη και το 55ο για μειωμένη.(4) Συνεπώς, οι ασφαλισμένοι (άνδρες - γυναίκες) που θα υποβάλλουν αίτηση από 1.1.2013 και μετά για συνταξιοδότηση με τις διατάξεις της 35ετίας, πρέπει να έχουν συμπληρώσει: Μεικτή Ασφάλιση 7.500 βαριά - ανθυγ/νά επαγ/τα Πλήρη Μειωμένη α) Το 2013: 58ο έτος & 6 μήνες 55ο έτος & 6 μήνες 53ο έτος & 6 μήνες β) Το 2014: 59ο έτος 56ο έτος 54ο έτος γ) Το 2015: 59ο έτος & 6 μήνες 56ο έτος & 6 μήνες 54ο έτος & 6 μήνες δ) Το 2016 & μετά: 60ο έτος 57ο έτος 55ο έτος Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση λήψης μειωμένης σύνταξης 35ετίας (ασφαλ/νοι σε βαριά-ανθ/νά επαγγέλματα), το ποσοστό μείωσης από 1.1.2009 ανέρχεται πλέον σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του πλήρους ορίου ηλικίας, δηλ. του 55ου έτους (άρθρο 145 παρ. 3 Ν. 3655/2008. Βλ. παράδειγμα στη σελ. ;. Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 51/2008, ΕΑΕΔ 2008 σελ. 768). Πάντως για όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις το συνταξιοδοτικό δικαίωμα θεμελιώνεται, εφόσον πληρούνται οι απαιτούμενες κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης προϋποθέσεις ορίου ηλικίας και χρόνου ασφάλισης. Χρόνοι Ασφάλισης: Ως προς τους χρόνους ασφάλισης που λαμβάνονται υπόψη διευκρινίζεται ότι καταρχή, από τη γραμματική διατύπωση του νόμου, σαφώς προκύπτει ότι για τη χορήγηση σύνταξης γήρατος λόγω 35ετίας απαιτείται η πραγματοποίηση = 10.500 = ημερών εργασίας στην πραγματική ασφάλιση του Ι.Κ.Α. Κατ' εξαίρεση, για τη συμπλήρωση των = 10.500 = ημερών εργασίας μπορεί να προσμετρηθεί και ο χρόνος που διανύθηκε σε άλλο Οργανισμό κύριας ασφάλισης, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.Δ. 4202/61 (διαδοχική ασφάλιση), αλλά μόνο εφόσον έχει παρασχεθεί βάσει εξαρτημένης εργασίας έναντι αμοιβής. Αποκλείεται έτσι ο συνυπολογισμός χρόνου που διανύθηκε στην ασφάλιση Ταμείων τα οποία ασφαλίζουν πρόσωπα αυτοτελώς απασχολούμενα, όπως λ.χ. είναι το ΤΕΒΕ, το Ταμείο Ασφαλ. Εμπόρων κ.λπ.(5) Δεν λαμβάνεται όμως υπόψη και δεν προσμετράται ο χρόνος: α) της προαιρετικής ασφάλισης, β) της ασφάλισης που αναγνωρίζεται στους ομογενείς από την Τουρκία, Αίγυπτο κ.λπ. γ) της ασφάλισης για εργασία πέρα από τις 300 ημέρες το έτος, δ) της ασφάλισης που διανύθηκε με την ιδιότητα του αυτοτελώς απασχολούμενου και ε) οποιοσδήποτε άλλος χρόνος (λ.χ. ανεργίας, ασθένειας κ.λπ.) που λογίζεται ως συντάξιμος με ειδικές διατάξεις. Σχετικά με το χρόνο ασθένειας διακρίνουμε: α) αυτός για τον οποίο καταβλήθηκαν από τον εργοδότη εισφορές, συνυπολογίζεται για τη συμπλήρωση των 10.500 ημερών εργασίας, β) αντίθετα ο χρόνος που λαμβάνεται υπόψη για τη χορήγηση σύνταξης γήρατος (πλασματική ασφάλιση), δεν συνυπολογίζεται για τη θεμελίωση δικαιώματος στη σύνταξη της 35ετίας. Ο χρόνος υπηρεσίας στο Δημόσιο που μεταφέρεται στο Ι.Κ.Α. σύμφωνα με το άρθρο 85 του Α.Ν. 1854/51, συνυπολογίζεται για τη συμπλήρωση των 10.500 ημερών εργασίας, εφόσον όμως πρόκειται για χρόνο πραγματικής δημόσιας υπηρεσίας και όχι πλασματικής (Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 33/1982). Σχετικά με το χρόνο της στρατιωτικής υπηρεσίας, επισημαίνεται ότι και με τον πρόσφατο ασφαλιστικό νόμο επαναλαμβάνεται η διάταξη του άρθρου 2 παρ. 7 του Ν. 3020/2002, η οποία έχει ως εξής:(6) "Για τη συμπλήρωση των 10.500 ημερών ασφάλισης υπολογίζεται και ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας κατ' εξαίρεση του εδαφ. β' της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 1358/1983, όπως ισχύει. Ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας δεν συνυπολογίζεται για τη συμπλήρωση του απαιτούμενου ελάχιστου χρόνου των 7.500 ημερών ασφάλισης στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα". Για το θέμα αυτό το ΙΚΑ έχει δεχθεί τα ακόλουθα: "Όπως είναι γνωστό, ο χρόνος της στρατιωτικής υπηρεσίας λαμβάνεται υπόψη για θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, μόνο εφόσον ο ασφ/νος έχει συμπληρώσει το 58ο έτος της ηλικίας του και έχει πραγματοποιήσει στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α. τουλάχιστον 3600 ημέρες εργασίας. Με την ανωτέρω διάταξη, κατ' εξαίρεση, παρέχεται η δυνατότητα συνυπολογισμού του χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας, για τη συμπλήρωση των 10.500 ημερών ασφάλισης, που απαιτούνται για τη συνταξιοδότηση των απασχολουμένων σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Πάντως ο χρόνος της στρατιωτικής υπηρεσίας σε καμιά περίπτωση δεν συνυπολογίζεται για τη συμπλήρωση των 7.500 ημερών ασφάλισης στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Παράδειγμα: Ασφαλισμένος 55 ετών με 10.200 ημέρες ασφάλισης, από τις οποίες 7.000 ημέρες στον κλάδο βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, ακόμα και αν αναγνωρίσει το χρόνο της στρατιωτικής του θητείας για τη συμπλήρωση των 10.500 ημερών εργασίας, δεν μπορεί να τον χρησιμοποιήσει για να συμπληρώσει τις 500 ημέρες που του χρειάζονται για τη συμπλήρωση των 7.500 ημερών εργασίας στον Κ.Β.Α.Ε. Διευκρινίζεται ότι προκειμένου για συνταξιοδότηση με συνυπολογισμό και χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας, προσμετρούνται όλες οι αναγνωριζόμενες ημέρες ασφάλισης δηλαδή και οι πλέον των 300 κατ' έτος ή πλέον των 25 κατά μήνα (Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 52/1980). Πριμοδότηση ποσού σύνταξης: Όπως είναι γνωστό, το ποσό της βασικής σύνταξης γενικά προσαυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των ημερών εργασίας που έχει πραγματοποιήσει ο ασφαλισμένος. Το δε ποσοστό της προσαύξησης ποικίλλει, ανάλογα με το τεκμαρτό ημερομίσθιο της ασφαλ. κλάσης στην οποία ανήκει ο ασφαλισμένος και τον αριθμό των ημερών εργασίας. Οι προσαυξήσεις υπολογίζονται ανά =300= ημέρες εργασίας πέρα από τις (3.000) στα ποσοστά του κατωτέρω ΠΙΝΑΚΑ, επί του τεκμαρτού ημερομισθίου βάσει του οποίου υπολογίστηκε η σύνταξη, πολλαπλασιαζόμενου επί 25. Ασφαλιστικές κλάσεις Ποσοστό Για ημέρες εργασίας 1η, 2η 1% από 3.300 έως 7.779 1,5% από 7.800 και άνω 3η 1% από 3.300 έως 7.799 1,8% από 7.800 και άνω 4η 1% από 3.300 έως 7.799 1,9% από 7.800 και άνω 5η 1% από 3.300 έως 7.799 2,1% από 7.800 και άνω 6η 1% από 3.300 έως 7.799 2,2% από 7.800 και άνω 7η, 8η, 9η, 10η, 11η 1% από 3.300 έως 7.799 2,3% από 7.800 και άνω 12η, 13η, 14η, 15η και άνω 1% από 3.300 έως 7.799 2,5% από 7.800 και άνω Προκειμένου όμως για ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται βάσει 35ετίας, προβλέπεται με ρητή διάταξη τον νόμου, η προσαύξηση των ποσοστών του ανωτέρω ΠΙΝΑΚΑ κατά 20% για τις ημέρες που καταβλήθηκαν εισφορές για απασχόληση σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα (άρθρο 10 παρ. 3, 4 Ν. 825/1978). Κίνητρα παραμονής στην εργασία Επίσης σημαντική τροποποίηση της πρόσφατης ασφαλ. νομοθεσίας, αποτελεί η θέσπιση κινήτρων για την παραμονή σε ενεργό εργασιακό βίο των ησφαλ/νων (μέχρι 31.12.1992). Η σχετική διάταξη έχει ως εξής:(7) 1. To ποσό της σύνταξης, όσων συνταξιοδοτούνται από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος, εφόσον συμπληρώνουν άνω των 10.500 ημερών ασφάλισης και το 60ό έτος της ηλικίας τους, προσαυξάνεται, για κάθε 300 ημέρες ασφάλισης, άνω των 10.500 και μέχρι 900 κατ' ανώτατο όριο, κατά ποσό που αντιστοιχεί στο γινόμενο του 25πλασίου του τεκμαρτού ημερομισθίου της κλάσης κατάταξης, επί το ποσοστό που προκύπτει από τη διαφορά του ποσοστού του πίνακα β', του άρθρου 29 του α.ν. 1846/1951, όπως ισχύει, της ίδιας κλάσης και του ποσοστού 3,3%. Στις περιπτώσεις που ο ασφαλισμένος δικαιούται και την πριμοδότηση που προβλέπεται από την παρ. 8 του άρθρου 32 του ν. 1902/1990 (αφορά βαρέα - άνθυγ/νά επαγγέλματα) για τον προσδιορισμό της διαφοράς μεταξύ του ποσοστού του ανωτέρω πίνακα β' της κλάσης κατάταξης και του 3,3%, δεν λαμβάνεται υπόψη το ποσοστό πριμοδότησης της ανωτέρω διάταξης. 1) Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 52/2008, Ε.Α.Ε.Δ 2008 σελ. 769.Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι με την ανωτέρω εργασία καλύπτονται μόνο οι παλαιοί ασφαλ/νοι, δηλ. όσοι έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση μέχρι 31.12.1992. Δεδομένου ότι τα πρόσωπα αυτά βρίσκονται πλησιέστερα προς τη συνταξιοδότηση και κατά συνέπεια έχουν άμεσο ενδιαφέρον. 2) Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 29/98, 8/2001, 52/2008, Ε.Α.Ε.Δ. 2001 σελ. 271, 2008 σελ. 769. 3) Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 8/2001, 52/2008, Ε.Α.Ε.Δ. 2001, σελ. 271, 2008 σελ. 769. Υπόψη και το άρθρο 2 παρ. 12 του Ν. 3029/2002, σύμφωνα με το οποίο "Όπου από τις ισχύουσες γενικές ή ειδικές διατάξεις προβλέπεται συνταξιοδότηση λόγω γήρατος με μειωμένο όριο ηλικίας, των μέχρι 31.12.1992 ασφαλισμένων του Ι.Κ.Α., το ποσοστό μείωσης για τις χορηγούμενες από 1.1.2003 και μέχρι 31.12.2008 συντάξεις διαμορφώνεται σε 1/267 για κάθε μήνα που λείπει από το κατά περίπτωση απαιτούμενο πλήρες όριο ηλικίας συνταξιοδότησης και μέχρι 60 μήνες κατά περίπτωση". 4) Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 52/2008, Ε.Α.Ε.Δ. 2008 σελ. 769. 5) Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 152/1980, 33/1982, 147/1986, 26/1998, 8/2001, Ε.Α.Ε.Δ. 1998 σελ. 331, 2001 σελ. 271, 272. 6) Άρθρο 143 παρ. 1 Ν. 3655/2008. Εγκύκλ. Ι.Κ.Α. 66/2002, 52/2008, Ε.Α.Ε.Δ. 2002 σελ. 1266, 2008 σελ. 769. 7) Άρθρο 145 παρ. 1 ν. 3655/2008.