Ν.4873/2021 Προστασία του εθελοντισμού, ενίσχυση της δράσης της Κοινωνίας των Πολιτών, φορολογικά κίνητρα για την ενίσχυση της κοινωφελούς δράσης των Ο.Κοι.Π. και λοιπές διατάξεις. ΦΕΚ 248/Α/16.12.2021 ..................... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' Πεδίο εφαρμογής - Σκοπός - Ορισμοί Άρθρο 1 Σκοπός Σκοπός του παρόντος είναι η ενιαία ρύθμιση θεμάτων που αφορούν: α) στην καταχώρηση, εγγραφή και χρηματοδότηση των εθελοντικών οργανώσεων που έχουν συσταθεί και λειτουργούν στην Ελλάδα ως σωματεία ή αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες με κοινωφελή σκοπό, με απώτερο στόχο τη διασφάλιση της ακεραιότητας, της διαφάνειας, της χρηστής διαχείρισης και της λογοδοσίας αυτών και β) στην εθελοντική απασχόληση εντός ή εκτός Ελλάδος που παρέχεται, άνευ οικονομικού ή άλλου υλικού ανταλλάγματος. Άρθρο 2 Αντικείμενο Αντικείμενο του παρόντος αποτελούν η δημιουργία δημόσιας βάσης δεδομένων και ειδικού μητρώου Οργανώσεων Κοινωνίας των Πολιτών (Ο.Κοι.Π.) στο Υπουργείο Εσωτερικών, οι προϋποθέσεις παροχής κρατικής χρηματοδότησης των κοινωφελών φορέων, οι προϋποθέσεις παροχής εθελοντικής απασχόλησης, καθώς και η θέσπιση φορολογικών κινήτρων για δωρεές υπέρ κοινωφελών σκοπών και κοινωφελών φορέων. Άρθρο 3 Πεδίο εφαρμογής Οι ρυθμίσεις του παρόντος έχουν εφαρμογή στις Οργανώσεις Κοινωνίας Πολιτών (Ο.Κοι.Π.) και στους κοινωφελείς φορείς, που εμπίπτουν στους ορισμούς των περ. α' και β' του άρθρου 4. Άρθρο 4 Ορισμοί 1. Για την εφαρμογή του παρόντος μέρους, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί: α. Οργάνωση Κοινωνίας Πολιτών (Ο.Κοι.Π.): Η εθελοντική οργάνωση προσώπων που έχει συσταθεί και λειτουργεί στην Ελλάδα ως σωματείο ή αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, με κοινωφελή σκοπό, είναι ανεξάρτητη από κράτη ή κυβερνήσεις, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους δημόσιους οργανισμούς δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, τους εμπορικούς, συνδικαλιστικούς και επαγγελματικούς οργανισμούς και ενώσεις, τις πολιτικές οργανώσεις και τα πολιτικά κόμματα. Η ανεξαρτησία αυτή προσδιορίζεται από τη μη συμμετοχή οιουδήποτε νομικού προσώπου που ανήκει στον δημόσιο τομέα, όπως αυτός προσδιορίζεται στην περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του Ν.4270/2014 (Α' 143), με την εξαίρεση των νομικών προσώπων της υποπαρ. 3 της παρ. 1 του άρθρου 68 του Ν.4235/2014 (Α' 32), στη σύνθεση των οργάνων διοίκησής τους και των γενικών συνελεύσεών τους. β. Κοινωφελής φορέας: Η Ο.Κοι.Π. της περ. α', η επιτροπή εράνου του άρθρου 122 Α.Κ., το κοινωφελές ίδρυμα του Ν.4182/2013 (Α' 185) και το κοινωφελές ίδρυμα που έχει συσταθεί με ειδικό νόμο. γ. Φορείς Παροχής Εθελοντικής Απασχόλησης: Οι κοινωφελείς φορείς, καθώς και οι κρατικοί φορείς, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου του δημοσίου τομέα, στα οποία παρέχεται η εθελοντική απασχόληση. δ. Δημόσια Βάση Δεδομένων Ο.Κοι.Π.: Η βάση δεδομένων που τηρείται στο Υπουργείο Εσωτερικών, στην οποία καταχωρούνται οι Ο.Κοι.Π. σύμφωνα με τους όρους καταχώρησης, όπως ορίζονται στο άρθρο 6. ε. Ειδικό Μητρώο Ο.Κοι.Π.: Η βάση δεδομένων που τηρείται στο Υπουργείο Εσωτερικών, στην οποία εγγράφονται οι κοινωφελείς φορείς που πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις εγγραφής, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 7. στ. Εγγεγραμμένη Ο.Κοι.Π.: Η Ο.Κοι.Π. που έχει εγγραφεί στο Ειδικό Μητρώο Ο.Κοι.Π. ζ. Βάσεις δεδομένων: Τα αρχεία δεδομένων της Δημόσιας Βάσης Δεδομένων Ο.Κοι.Π. και του Ειδικού Μητρώου Ο.Κοι.Π. η. Εποπτεύουσα Αρχή: Το Υπουργείο Εσωτερικών. θ. Εθελοντής: Το φυσικό πρόσωπο που κατοικεί ή διαμένει στην Ελλάδα και παρέχει εθελοντική απασχόληση σε ατομική βάση ή συλλογικά στο πλαίσιο δράσης ενός Φορέα Παροχής Εθελοντικής Απασχόλησης. ι. Εθελοντισμός: Η οικειοθελής δέσμευση του εθελοντή για προσφορά εργασίας και υπηρεσιών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου άνευ αμοιβής ή άλλου υλικού ανταλλάγματος. ια. Κρατική χρηματοδότηση: Η ολική ή μερική χρηματοδότηση κοινωφελούς φορέα με σκοπό την υλοποίηση συγκεκριμένου προγράμματος, ή η επιχορήγηση κοινωφελούς φορέα για την υλοποίηση των σκοπών του, ή η οικονομική ή σε είδος ενίσχυση του κοινωφελούς φορέα από φορείς της Γενικής Κυβέρνησης του άρθρου 14 του Ν.4270/2014, καθώς και από κάθε κοινωφελή φορέα που έλαβε καθ' οιονδήποτε τρόπον χρηματοδότηση ή επιχορήγηση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Για τους σκοπούς του παρόντος δεν λογίζεται ως κρατική χρηματοδότηση η χρηματοδότηση από το Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ), την Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνείς οργανισμούς. ιβ. Χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα: Το πρόγραμμα που υλοποιείται από κοινωφελή φορέα ή από κοινοπραξία στην οποία συμμετέχει κοινωφελής φορέας με μερική ή ολική κρατική χρηματοδότηση. 2. Ο όρος "Μη Κυβερνητική Οργάνωση" (ΜΚΟ) σε υφιστάμενες διατάξεις νόμων νοείται ως ταυτόσημος με τον όρο "Οργάνωση Κοινωνίας Πολιτών" (Ο.Κοι.Π.), όπως αυτός ορίζεται στην περ. α) της παρ. 1. ..................... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ' Εθελοντική απασχόληση Άρθρο 13 Εθελοντική απασχόληση 1. Η εθελοντική απασχόληση περιλαμβάνει την προσφορά εργασίας ή υπηρεσιών σε δράσεις, έργα ή προγράμματα φορέων παροχής εθελοντικής απασχόλησης από εθελοντές άνευ οικονομικού ή άλλου υλικού ανταλλάγματος. Χρηματικές παροχές προς εθελοντές αποκλειστικά για κάλυψη οδοιπορικών ή εξόδων διαμονής και διατροφής, τα οποία έχουν άμεση σχέση με την εθελοντική τους απασχόληση, καθώς και παροχές προς αυτούς ειδών εξοπλισμού και διατροφής, ή δωρεάν υπηρεσιών μετάβασης, διαμονής και διατροφής για τον ίδιο λόγο, δεν αποτελούν αντάλλαγμα για την εθελοντική απασχόληση. 2. Δεν αποτελεί εθελοντική απασχόληση η απασχόληση σε προγράμματα φορέων παροχής εθελοντικής απασχόλησης που προβλέπεται ως υποχρεωτική από τον νόμο ή δικαστική απόφαση. 3. Η εθελοντική απασχόληση δεν συνιστά δραστηριότητα υπακτέα στην κοινωνική ασφάλιση. 4. Η εθελοντική απασχόληση δεν συνιστά μορφή εξαρτημένης εργασίας και δεν εφαρμόζονται σε αυτή οι διατάξεις του εργατικού δικαίου, με την επιφύλαξη της παρ. 1 του άρθρου 14. Άρθρο 14 Υποχρεώσεις φορέων παροχής εθελοντικής απασχόλησης 1. Ο φορέας παροχής εθελοντικής απασχόλησης υποχρεούται να λαμβάνει, για την εθελοντική απασχόληση, με ευθύνη του, όλα τα μέτρα για την προστασία των απασχολουμένων, και να τηρεί αναλόγως τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που αφορούν στην παροχή μέσων ατομικής προστασίας με βάση τη φύση της απασχόλησης, την τήρηση ωραρίου και τα μέτρα υγειονομικής ασφάλειας. 2. Ο φορέας παροχής εθελοντικής απασχόλησης: α. Υποχρεούται να αναγγέλλει τους εθελοντές στην ειδική εφαρμογή του πληροφοριακού συστήματος καταγραφής εργαζομένων ΕΡΓΑΝΗ του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, που είναι προσβάσιμη μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr, ΕΨΠ), με εξαίρεση τις έκτακτες περιπτώσεις προσφοράς εθελοντικής εργασίας, β. ευθύνεται αποκλειστικά για ζημίες που προξενεί ο εθελοντής σε τρίτους από αμέλεια κατά την παροχή της εθελοντικής του απασχόλησης στον φορέα, σύμφωνα με τα άρθρα 922 και 334 ΑΚ, με εξαίρεση την περίπτωση που ο εθελοντής ενεργεί αυτοβούλως και κατά παράβαση των εντολών του φορέα, γ. καλύπτει ιατροφαρμακευτικές και νοσοκομειακές δαπάνες έως του ποσού των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ ετησίως για ατύχημα ή ασθένεια του εθελοντή που τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με την εθελοντική απασχόλησή του στον φορέα, αν ο εθελοντής στερείται άλλου τύπου δημόσιας ή ιδιωτικής ασφαλιστικής κάλυψης, υπό την προϋπόθεση εθελοντικής απασχόλησης με ελάχιστο χρόνο απασχόλησης δέκα (10) ώρες μηνιαίως, δ. αναλαμβάνει πλήρως τα έξοδα ταξιδιού, διαβίωσης, καταλύματος, επαναπατρισμού, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης του εθελοντή στο εξωτερικό, αν ο εθελοντής απασχολείται στο εξωτερικό για χρονικό διάστημα έως εννέα (9) μηνών, εκτός αν υπάρχει αντίθετη έγγραφη συμφωνία. 3. Δαπάνες διαμονής, μετακίνησης, διατροφής ή άλλες δαπάνες που σχετίζονται με την εθελοντική απασχόληση του εθελοντή δύνανται να καλύπτονται από τον φορέα παροχής εθελοντικής απασχόλησης και εκπίπτουν από τα ακαθάριστα φορολογητέα έσοδά του. Οι εκπιπτόμενες και μη δαπάνες καθορίζονται σύμφωνα με τα άρθρα 22, 22Α, 22Β και 23 του Ν.4172/2013 (Α' 167). Άρθρο 15 Παροχή υπηρεσιών σε φορείς εθελοντικής απασχόλησης Δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί, οικονομολόγοι, λογιστές και ορκωτοί ελεγκτές λογιστές δύνανται να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε φορείς παροχής εθελοντικής απασχόλησης άνευ αμοιβής. Στην περίπτωση αυτή: α) οι δικηγόροι, για την παράστασή τους σε δικαστήρια, απαλλάσσονται από την υποχρέωση έκδοσης γραμματίου προείσπραξης δικηγορικής αμοιβής, β) οι μηχανικοί για κάθε είδους τεχνικές γενικά εργασίες και υπηρεσίες, όπως οι αναφερόμενες στο άρθρο 59 του ν.δ. 17.7/16.8.1923 (Α' 228) και την παρ. 1 του άρθρου 1 του π.δ. 696/1974 (Α' 301), λαμβάνουν μηδενική νόμιμη ή συμβατική αμοιβή και απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (Τ.Ε.Ε.) των εισφορών και των λοιπών δικαιωμάτων, όπως αυτά κάθε φορά προβλέπονται στη νομοθεσία, είτε ως παρακρατούμενα από την αμοιβή τους, είτε ως καταβαλλόμενα στο Τ.Ε.Ε. ως δικαιούχο, ή προς απόδοση σε τρίτους δικαιούχους. Η απαλλαγή αυτή ισχύει εφόσον γνωστοποιείται από τον μηχανικό στο Τ.Ε.Ε. η χωρίς αμοιβή παροχή της εργασίας. Στην ανωτέρω γνωστοποίηση αναφέρεται η ενεργός εγγραφή της Ο.Κοι.Π., προς την οποία παρέχεται η υπηρεσία του μηχανικού, στο Μητρώο Ο.Κοι.Π. ..................... ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ' Φορολογικά κίνητρα για την ενίσχυση της κοινωφελούς δράσης και των Ο.Κοι.Π. Άρθρο 17 Δωρεές προς τα κοινωφελή ιδρύματα και τις εγγεγραμμένες Ο.Κοι.Π. - Τροποποίηση των παρ. 1 και 2 του άρθρου 19 του Ν.4172/2013 Στο άρθρο 19 του Ν.4172/2013 (Α' 167): α) στην παρ. 1 προστίθενται τρίτο και τέταρτο εδάφιο, β) στην παρ. 2 αντικαθίστανται οι λέξεις "σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο" με τις λέξεις "σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο της παρ. 1", γ) στην παρ. 3 μετά τις λέξεις "διατάξεις" προστίθενται οι λέξεις του "πρώτου εδαφίου" και το άρθρο 19 διαμορφώνεται ως εξής: "Άρθρο 19 Μειώσεις φόρου για δωρεές 1. Το ποσό του φόρου μειώνεται κατά είκοσι τοις εκατό (20%) επί των ποσών δωρεών προς τους φορείς που ορίζονται στην απόφαση της επόμενης παραγράφου, εφόσον οι δωρεές υπερβαίνουν στη διάρκεια του φορολογικού έτους το ποσό των εκατό (100) ευρώ. Το συνολικό ποσό των δωρεών δεν μπορεί να υπερβαίνει το πέντε τοις εκατό (5%) του φορολογητέου εισοδήματος. Ειδικά για τις δωρεές προς τα κοινωφελή ιδρύματα και τις εγγεγραμμένες Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, το ποσό του φόρου μειώνεται κατά σαράντα τοις εκατό (40%) επί των ποσών δωρεών προς τους φορείς αυτούς, εφόσον οι δωρεές υπερβαίνουν στη διάρκεια του φορολογικού έτους το ποσό των εκατό (100) ευρώ και τα ποσά των δωρεών κατατίθενται σε ειδικούς για τον σκοπό αυτόν λογαριασμούς τραπεζών που λειτουργούν νόμιμα σε κράτος μέλος της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ. Το συνολικό ποσό των δωρεών στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να υπερβαίνει το σαράντα τοις εκατό (40%) του φορολογητέου εισοδήματος. 2. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών ορίζονται οι φορείς με έδρα την ημεδαπή ή άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ. που αναγνωρίζονται για τον σκοπό του προσδιορισμού της μείωσης φόρου επί του ποσού των χορηγούμενων σε αυτούς δωρεών, σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο της παρ. 1, εφόσον τα ποσά των δωρεών κατατίθενται σε ειδικούς για τον σκοπό αυτόν λογαριασμούς τραπεζών που λειτουργούν νόμιμα σε κράτος μέλος της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ. 3. Οι διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του παρόντος άρθρου έχουν εφαρμογή και για τις δωρεές που χορηγούνται σε δικαιούχους χρηματοδότησης, σύμφωνα με την περ. ε' της παρ. 1 του άρθρου 1 του Ν.3023/2002 (Α' 146), δηλαδή σε πολιτικά κόμματα ή συνασπισμούς κομμάτων ή υποψηφίους ή αιρετούς αντιπροσώπους της Βουλής των Ελλήνων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 4. Το ποσό του φόρου μειώνεται κατά είκοσι τοις εκατό (20%) επί των δωρεών τροφίμων προς τους δωρεοδόχους της περ. β' της παρ. 2 του άρθρου 7 του Ν.2859/2000 (Α' 248), προκειμένου να διανεμηθούν αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση ή την ανακούφιση ευπαθών κοινωνικών ομάδων χωρίς αντάλλαγμα, εφόσον τα αγαθά αυτά δεν θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Το συνολικό ποσό της μείωσης του φόρου εισοδήματος δεν μπορεί να υπερβαίνει το πέντε τοις εκατό (5%) του φορολογητέου εισοδήματος." Άρθρο 18 Μη υπολογισμός τεκμαρτού εισοδήματος για τον παραχωρούντα ακίνητα σε κοινωφελή ιδρύματα και εγγεγραμμένες Ο.Κοι.Π. - Τροποποίηση των παρ. 2 και 3 του άρθρου 39 του Ν.4172/2013 Στο άρθρο 39 του Ν.4172/2013 (Α' 167): α) στην παρ. 2 προστίθεται πέμπτο εδάφιο, β) οι περ. β' και γ' της παρ. 3 ως προς τις εκπιπτόμενες δαπάνες καταργούνται και το άρθρο 39 διαμορφώνεται ως εξής: "Άρθρο 39 Εισόδημα από ακίνητη περιουσία 1. Ο όρος "εισόδημα από ακίνητη περιουσία" σημαίνει το εισόδημα, σε χρήμα ή σε είδος, που προκύπτει από την εκμίσθωση ή την ιδιοχρησιμοποίηση ή τη δωρεάν παραχώρηση χρήσης γης και ακινήτων. Ειδικότερα το εισόδημα αυτό προκύπτει από: α) Εκμίσθωση ή υπεκμίσθωση ή παραχώρηση χρήσης γης ή ακινήτων συμπεριλαμβανομένων των κτιρίων, κατασκευών και κάθε είδους εγκαταστάσεων και εξοπλισμού τους. β) Εκμίσθωση ή υπεκμίσθωση ή παραχώρηση χρήσης μεταλλείων, λατομείων, δασικών και αγροτικών εκτάσεων στις οποίες περιλαμβάνονται λιβάδια, καλλιεργήσιμες γαίες, βοσκήσιμες γαίες, καθώς και κάθε είδους κατασκευές ή εγκαταστάσεις που είναι στην επιφάνεια του εδάφους ή κάτω από αυτή, όπως τα ιχθυοτροφεία, οι λίμνες, οι δεξαμενές, οι πηγές και τα φρέατα. γ) Εκμίσθωση ή υπεκμίσθωση ή παραχώρηση χρήσης από την παραχώρηση χώρου για την τοποθέτηση κάθε είδους διαφημιστικών επιγραφών. δ) Εκμίσθωση ή υπεκμίσθωση ή παραχώρηση χρήσης κοινόχρηστων χώρων σε ακίνητα. 2. Το εισόδημα σε είδος αποτιμάται στην αγοραία αξία. Το εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση τεκμαίρεται ότι συνίσταται στο τρία τοις εκατό (3%) της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Κατ' εξαίρεση, το τεκμαρτό εισόδημα του προηγούμενου εδαφίου που αφορά δωρεάν παραχώρηση κατοικίας μέχρι διακόσια τετραγωνικά μέτρα (200 τ.μ.), προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία προς ανιόντες ή κατιόντες, καθώς και το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει από τη δωρεάν παραχώρηση της χρήσης ακινήτων στο Ελληνικό Δημόσιο ή σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου απαλλάσσονται από τον φόρο. Ειδικά για τους ασκούντες ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα δεν υπολογίζεται τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση προς ανιόντες, κατιόντες και συζύγους, αγροτικών εκτάσεων στις οποίες περιλαμβάνονται λιβάδια, καλλιεργήσιμες γαίες, βοσκήσιμες γαίες, και κάθε είδους κατασκευές ή εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται για την άσκηση της δραστηριότητας αυτής. Ειδικά για τη δωρεάν παραχώρηση χρήσης ακινήτων μέχρι τριακόσια τετραγωνικά μέτρα (300 τ.μ.) σε κοινωφελή ιδρύματα και τις εγγεγραμμένες Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών δεν υπολογίζεται τεκμαρτό εισόδημα για τον παραχωρούντα. 3. Οι ακόλουθες δαπάνες εκπίπτουν με τις παρακάτω προϋποθέσεις: α) Αν ο εκμισθωτής ή ο παραχωρών είναι φυσικό πρόσωπο εκπίπτει ποσοστό πέντε τοις εκατό (5%) για δαπάνες επισκευής, συντήρησης, ανακαίνισης ή άλλες πάγιες και λειτουργικές δαπάνες του ακινήτου. β) [Καταργείται] γ) [Καταργείται] δ) Το μίσθωμα που καταβάλλεται στις περιπτώσεις υπεκμίσθωσης. ε) Οι δαπάνες αντιπλημμυρικών έργων και έργων αποξήρανσης ελών σε ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%). στ) Το ποσό της αποζημίωσης που καταβάλλει, βάσει νόμου, ο εκμισθωτής στον μισθωτή για τη λύση της μισθωτικής σχέσης του ακινήτου. 4. Τα εισοδήματα από την εκμίσθωση ακίνητης περιουσίας, τα οποία δεν έχουν εισπραχθεί από τον δικαιούχο, δεν συνυπολογίζονται στο συνολικό εισόδημά του, εφόσον έως την προθεσμία υποβολής της ετήσιας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, έχει εκδοθεί εις βάρος του μισθωτή διαταγή πληρωμής ή διαταγή απόδοσης χρήσης μίσθιου ή δικαστική απόφαση αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων ή έχει ασκηθεί εναντίον του μισθωτή αγωγή αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων. Τα εν λόγω εισοδήματα φορολογούνται στο έτος και κατά το ποσό που αποδεδειγμένα εισπράχθηκαν, κατά παρέκκλιση των διατάξεων του άρθρου 8. Τα μη εισπραχθέντα εισοδήματα δηλώνονται σε ειδικό κωδικό ανείσπρακτων εισοδημάτων από εκμίσθωση ακίνητης περιουσίας της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος." Άρθρο 19 Έκπτωση δαπανών για τον προσδιορισμό του κέρδους από επιχειρηματική δραστηριότητα των νομικών προσώπων της περ. γ' του άρθρου 45 - Αντικατάσταση της παρ. 8 του άρθρου 47 του Ν.4172/2013 Η παρ. 8 του άρθρου 47 του Ν.4172/2013 (Α' 167) αντικαθίσταται ως εξής: "8. Για τον προσδιορισμό του κέρδους από επιχειρηματική δραστηριότητα των νομικών προσώπων της περ. γ' του άρθρου 45, εκπίπτουν ως δαπάνη οι κάθε είδους δαπάνες που αφορούν στα ακίνητά τους σε ποσοστό εβδομήντα πέντε τοις εκατό (75%) και οι δωρεές σε χρήμα ή σε είδος προς το Ελληνικό Δημόσιο και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και οι λοιπές δαπάνες του άρθρου 22. Το πρώτο εδάφιο εφαρμόζεται και για τα νομικά πρόσωπα της περ. γ' του άρθρου 45 που λειτουργούν ως Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών (Ο.Κοι.Π.), υπό την προϋπόθεση ότι είναι εγγεγραμμένες στο Ειδικό Μητρώο Ο.Κοι.Π. Ειδικά για το Άγιο Όρος και τις Ιερές Μονές αυτού, το ποσοστό έκπτωσης των δαπανών του πρώτου εδαφίου που αφορούν την ακίνητη περιουσία ανέρχεται σε εκατό τοις εκατό (100%)." Άρθρο 20 Απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ Προσθήκη περ. ι' στην παρ.1 του άρθ. 3 του Ν.4223/2013 Στην παρ. 1 του άρθρου 3 του Ν.4223/2013 (Α' 287) προστίθεται περ. ι' και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής: "1. Απαλλάσσονται από τον ΕΝΦΙΑ τα δικαιώματα στα ακίνητα που ανήκουν: α) Στο Δημόσιο, στο Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.), στον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.), στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤ.Α.Δ.) Α.Ε., στην Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων (Ε.Ο. και Κ.) και στις δημόσιες ανώνυμες εταιρείες που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης του άρθρου 14α του Ν.3429/2005, πριν από τη δημοσίευση του παρόντος και στις οποίες το Ελληνικό Δημόσιο ασκεί άμεσα αποφασιστική επιρροή, ως κύριος μετοχών που εκπροσωπούν την απόλυτη πλειοψηφία του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου. β) Σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ ), νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ ), που εντάσσονται στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, καθώς και σε ΟΤΑ και ιδιοχρησιμοποιούνται ή παραχωρούνται δωρεάν στο Δημόσιο ή χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τις ανάγκες της δημόσιας υγείας. Οι ανώνυμες εταιρείες της Γενικής Κυβέρνησης, με την επιφύλαξη της προηγούμενης περίπτωσης, δεν απαλλάσσονται από τον ΕΝΦΙΑ. γ) Σε ξένα κράτη, εφόσον το ακίνητο χρησιμοποιείται για την εγκατάσταση πρεσβείας ή προξενείου του ξένου κράτους ή για την εγκατάσταση πρεσβευτή, πρόξενου και λοιπών διπλωματικών αντιπροσώπων και πρακτόρων του ξένου κράτους, με τον όρο της αμοιβαιότητας. δ) Σε ΝΠΔΔ που δεν εντάσσονται στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης και ιδιοχρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την εκπλήρωση μορφωτικού, εκπαιδευτικού, πολιτιστικού, αθλητικού, θρησκευτικού, φιλανθρωπικού και κοινωφελούς σκοπού ή παραχωρούνται δωρεάν στο Δημόσιο. ε) Σε ΝΠΙΔ που δεν εντάσσονται στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και ιδιοχρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την εκπλήρωση μορφωτικού, εκπαιδευτικού, πολιτιστικού, αθλητικού, θρησκευτικού, φιλανθρωπικού και κοινωφελούς σκοπού ή παραχωρούνται δωρεάν στο Δημόσιο. στα) Σε νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες των γνωστών θρησκειών και δογμάτων κατά την παρ. 2 του άρθρου 13 του Συντάγματος και ιδιοχρησιμοποιούνται για την εκπλήρωση του λατρευτικού, θρησκευτικού και κοινωφελούς έργου τους. στβ) Στις υποκείμενες στο ειδικό συνταγματικό καθεστώς Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, κείμενα εντός ή εκτός αυτού, καθώς και στην Ιερά Μονή του Θεοβαδίστου Όρους Σινά. ζ) Στα νομικά πρόσωπα που υπάγονται στο ειδικό καθεστώς διοίκησης και διαχείρισης του Ν.3647/2008 (Α' 37) και ιδιοχρησιμοποιούνται. η) Σε εταιρείες ειδικού σκοπού, σύμφωνα με τη περίπτωση ζ' της παρ. 1 του άρθρου 5 του Ν.3986/2011 (Α' 152) εφόσον το σύνολο των ονομαστικών μετοχών τους ανήκουν στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.), με την επιφύλαξη της παρ. 7 του άρθρου 2. θ) Σε φυσικά πρόσωπα, φορολογικούς κατοίκους Ελλάδας, των οποίων η κύρια κατοικία, όπως προκύπτει από τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του προηγούμενου φορολογικού έτους ευρίσκεται σε μικρά ακριτικά νησιά με πληθυσμό κάτω των χιλίων διακοσίων (1.200) κατοίκων, βάσει των ως άνω δηλώσεων, των Περιφερειακών Ενοτήτων Ικαρίας, Λήμνου, Σάμου, Χίου, Καλύμνου, Καρπάθου, Ρόδου και Κω, καθώς και στον Δήμο Γαύδου της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων και στον Δήμο Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων της Περιφερειακής Ενότητας Κέρκυρας. Η απαλλαγή αφορά αποκλειστικά στα δικαιώματα επί των ακινήτων του προηγούμενου εδαφίου που βρίσκονται στα νησιά αυτά. ι) Σε εγγεγραμμένες Ο.Κοι.Π. για τα ακίνητα που ιδιοχρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την εκπλήρωση των σκοπών τους." Άρθρο 21 Χρηματικές δωρεές προς μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα - Αντικατάσταση της παρ. 3 του άρθρου 89 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια Η παρ. 3 του άρθρου 89 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια (Ν.2961/2001, Α' 266), αντικαθίσταται ως εξής: "3. Για τις χρηματικές δωρεές προς τα πρόσωπα που ορίζονται στην παρ. 3 του άρθρου 25 μπορεί να υποβληθεί από αυτά δήλωση για το συνολικό ποσό των δωρεών και χωρίς την αναγραφή των στοιχείων των δωρητών, εφόσον αποδεικνύεται η σύσταση της δωρεάς, αλλά δεν είναι γνωστά στον δωρεοδόχο τα πλήρη στοιχεία του δωρητή, ή αυτός είναι αλλοδαπός και δεν διαθέτει Αριθμό Φορολογικού Μητρώου στην Ελλάδα και τα ποσά των δωρεών δεν υπερβαίνουν τα χίλια (1.000) ευρώ ανά δωρητή κατ' έτος." Άρθρο 22 Απαλλαγές από τον ΦΠΑ στο εσωτερικό της Χώρας - Αντικατάσταση της περ. ιη' της παρ. 1 του άρθρου 22 του Κώδικα Φόρου Προστιθέμενης Αξίας Η περ. ιη' της παρ. 1 του άρθρου 22 του Κώδικα Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ν.2859/2000, Α' 248) αντικαθίσταται ως εξής: "ιη) η παροχή υπηρεσιών και η παράδοση αγαθών από τα πρόσωπα που αναφέρονται στις περ. δ', θ', ιβ', ιδ', ιε' και ιστ' της παραγράφου αυτής, με την ευκαιρία εκδηλώσεων που οργανώνονται από αυτά για την οικονομική τους ενίσχυση, και οι οποίες οργανώνονται προς αποκλειστικό όφελός τους, με τον όρο ότι η απαλλαγή των εκδηλώσεων δεν υπερβαίνει τις τέσσερις (4) κατ' έτος και το όριο των σχετικών συναλλαγών ανά έτος δεν υπερβαίνει τις είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ κατόπιν σχετικής υπεύθυνης δήλωσης προς την αρμόδια Φορολογική Αρχή τουλάχιστον πέντε (5) εργάσιμες ημέρες πριν από την εκδήλωση και εφόσον η απαλλαγή αυτή δεν προκαλεί κίνδυνο στρέβλωσης των όρων του ανταγωνισμού." Άρθρο 23 Απαλλαγή των εγγεγραμμένων Ο.Κοι.Π. από τον ειδικό φόρο ακινήτων - Αντικατάσταση της περ. ε' της παρ. 3 του άρθ. 15 του Ν.3091/2002 Στην περ. ε' της παρ. 3 του άρθρου 15 του Ν.3091/2002 (Α' 330) μετά από τις λέξεις "τα ημεδαπά σωματεία" προστίθενται οι λέξεις, "καθώς και οι ημεδαπές εγγεγραμμένες Ο.Κοι.Π." και η περ. ε' διαμορφώνεται ως εξής: "ε) Τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, τα κάθε είδους ημεδαπά ταμεία ή ημεδαποί οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης, οι ημεδαπές συνδικαλιστικές οργανώσεις, η Αρχαιολογική Εταιρεία, τα ημεδαπά μουσεία, το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, οι Ξένες Αρχαιολογικές Σχολές, οι ημεδαποί συνεταιρισμοί που έχουν συσταθεί νόμιμα και οι ενώσεις τους, οι ημεδαπές δημοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις, τα νομικά πρόσωπα που υπάγονται στις διατάξεις του Ν.3647/2008 (Α' 37), τα ημεδαπά κληροδοτήματα με κοινωφελή σκοπό, τα ημεδαπά κοινωφελή ιδρύματα, τα ημεδαπά σωματεία, καθώς και οι ημεδαπές εγγεγραμμένες Ο.Κοι.Π." Άρθρο 24 Απαλλαγή από τα τέλη κυκλοφορίας οχημάτων ειδικής χρήσης κοινωφελών ιδρυμάτων και εγγεγραμμένων Ο.Κοι.Π. Τα κοινωφελή ιδρύματα και οι εγγεγραμμένες Ο.Κοι.Π. απαλλάσσονται από τα τέλη κυκλοφορίας οχημάτων ειδικής χρήσης και οχημάτων των Ο.Κοι.Π., τα οποία έχουν λάβει άδεια Φορτηγού αυτοκινήτου Ιδιωτικής Χρήσης (Φ.Ι.Χ.), ανεξαρτήτως βάρους και κυβικών, πυροσβεστικών οχημάτων, ειδικών οχημάτων μεταφοράς ατόμων με αναπηρία, σχολικών οχημάτων, διασωστικών οχημάτων για περιπτώσεις πυρκαγιών, ατυχημάτων και περιβαλλοντικών καταστροφών και οχημάτων που είναι αναγκαία για τη διενέργεια πολιτιστικών εκδηλώσεων. Ο παραπάνω κατάλογος μπορεί να εξειδικεύεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών, μετά από εισήγηση της Διεύθυνσης Ο.Κοι.Π. και Κοινωφελών Φορέων. Τα ανωτέρω οχήματα πρέπει να βρίσκονται στην κυριότητα των Ο.Κοι.Π. κατόπιν αγοράς, δωρεάς ή χορηγίας ή να χρησιμοποιούνται κατόπιν σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing). Προορίζονται για την εκπλήρωση των σκοπών τους και χρησιμοποιούνται από τα μέλη της Ο.Κοι.Π. ή από τα συμβαλλόμενα φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή από τους εθελοντές. ..................... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ' Ρυθμίσεις αρμοδιότητας γενικής γραμματείας εσωτερικών και οργάνωσης Άρθρο 40 Ρύθμιση θεμάτων προϋπολογισμού των ΟΤΑ α' βαθμού 1. Η ισχύς της παρ. 8 του άρθρου τεσσαρακοστού τρίτου της από 30.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α' 75), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του Ν.4684/2020 (Α' 86), όπως προστέθηκε με το άρθρο εικοστό τρίτο της από 1.5.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α' 90), αντικαταστάθηκε με το άρθρο 106 του Ν.4714/2020 (Α' 148) και παρατάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 65 του Ν.4821/2021 (Α'134), ως προς τη δυνατότητα χρησιμοποίησης εσόδων από ανταποδοτικά τέλη και δικαιώματα για την κάλυψη άλλων αναγκών των δήμων, παρατείνεται από τη λήξη της, για όσο χρονικό διάστημα συνεχίζεται η εφαρμογή έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19, και πάντως όχι πέραν της 31ης.3.2022. 2. Σε περιπτώσεις αποδεδειγμένης αδυναμίας κάλυψης λειτουργικών αναγκών των υπηρεσιών ανταποδοτικού χαρακτήρα, κατά την εκτέλεση του Προϋπολογισμού του έτους 2021, οι δήμοι, με απόφαση της οικείας οικονομικής επιτροπής, δύνανται να αναμορφώνουν τον προϋπολογισμό τους, με μεταφορά πάσης φύσεως ανειδίκευτων πιστώσεων, ώστε να διασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία των υπηρεσιών αυτών. Η απόφαση της οικονομικής επιτροπής αποτελεί δεσμευτική εισήγηση για την αναμόρφωση του προϋπολογισμού, η οποία εγκρίνεται υποχρεωτικά από το οικείο Δημοτικό Συμβούλιο, στην αμέσως επόμενη συνεδρίασή του. 3. Το πρώτο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 43 του Ν.4325/2015 (Α' 47) τροποποιείται με τη διαγραφή των λέξεων "εξαιτίας χρεών ή πραγματοποίησης επενδύσεων" και η παρ. 3 διαμορφώνεται ως εξής: "3. Σε περίπτωση που η αδυναμία ισοσκέλισης του Προϋπολογισμού του ΟΤΑ οφείλεται σε μη ισοσκέλιση των ανταποδοτικών υπηρεσιών και υπάρχει το δημοσιονομικό περιθώριο σε κωδικούς αριθμούς αυτού, από λοιπά μη ειδικευμένα έσοδα ή και μη ειδικευμένο χρηματικό υπόλοιπο, παρέχεται η δυνατότητα πρόσκαιρης κάλυψης των δαπανών και ισοσκέλισης των ανταποδοτικών υπηρεσιών από τους εν λόγω κωδικούς. Το χρηματικό ποσό που απαιτείται κάθε φορά για την ισοσκέλιση των ανταποδοτικών υπηρεσιών, λογίζεται ως δαπάνη της οικείας ανταποδοτικής υπηρεσίας, κατά τη συζήτηση και ψήφιση των ετήσιων αποφάσεων επιβολής των σχετικών τελών και δικαιωμάτων, προκειμένου να καλυφθεί, βάσει συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, το οποίο αποτελεί συστατικό στοιχείο των ως άνω αποφάσεων, το αργότερο εντός πενταετίας, αρχής γενομένης από το επόμενο οικονομικό έτος από αυτό της εφαρμογής των διατάξεων της παρούσας παραγράφου. Τα επιπλέον εισπραττόμενα, εκάστου έτους της πενταετίας, έσοδα της οικείας ανταποδοτικής υπηρεσίας, προορίζονται να καλύψουν κάθε είδους δαπάνες, εξαιρουμένων των ανταποδοτικών δαπανών εν γένει. Η ως άνω προϋπόθεση εξετάζεται επισταμένως από την αρμόδια για τον έλεγχο νομιμότητας των αποφάσεων επιβολής τελών και δικαιωμάτων, καθώς και του Προϋπολογισμού του ΟΤΑ, Αρχή." Άρθρο 41 Δάνεια των ΟΤΑ Η εξόφληση των ενδεκατημορίων έναντι τοκοχρεωλυτικών δόσεων, για δάνεια που έχουν χορηγηθεί αποκλειστικά από τους πόρους του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, των οποίων η παρακράτηση έχει ανασταλεί σύμφωνα με α) το άρθρο τριακοστό τέταρτο της από 13.4.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α' 84), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του Ν.4690/2020 (Α' 104), β) το άρθρο 49 του Ν.4753/2020 (Α' 227) και γ) το άρθρο 63 του Ν.4821/ 2021 (Α' 134), καθώς και των ενδεκατημορίων έτους 2022, πραγματοποιείται άτοκα με ισόποση κατανομή των ποσών αυτών στις υπολειπόμενες δόσεις, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο έτους 2023. Άρθρο 42 Δαπάνες δήμων Δαπάνες που πληρώθηκαν από ΟΤΑ α' βαθμού από 1η.1.2020 έως και τη δημοσίευση του παρόντος, στο πλαίσιο υλοποίησης έργων και δράσεων χρηματοδοτούμενων ευρωπαϊκών προγραμμάτων, για τις οποίες δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις του π.δ. 80/2016 (Α' 145), θεωρούνται κανονικές, εφόσον οι αποφάσεις ανάληψης υποχρέωσης εκδόθηκαν πριν την πληρωμή των εν λόγω δαπανών. Άρθρο 43 Ρυθμίσεις σχετικά με επιβληθέντα πρόστιμα σε δήμους 1. Κατά των αποφάσεων επιβολής προστίμων που έχουν επιβληθεί από τις αρμόδιες λιμενικές αρχές σε δήμους, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 17 του π.δ. 71/2020 (Α' 166), επιτρέπεται η άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής του δήμου ενώπιον του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης εντός εξήντα (60) ημερών από τη δημοσίευση του παρόντος, με κοινοποίηση στην κατά τόπον αρμόδια λιμενική αρχή. Τα πρόστιμα διαγράφονται, εφόσον είχαν εκκινήσει οι διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων προμηθειών, υπηρεσιών και έργων για την υλοποίηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από το άρθρο 7 αυτού και υπό την προϋπόθεση ότι τηρήθηκαν όσα ορίζονται στα άρθρα 61 και 120 του Ν.4412/2016 (Α' 147), αλλά δεν συνήφθησαν συμβάσεις άνευ υπαιτιότητας των δήμων. 2. Η απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης επί της υποβληθείσας ενδικοφανούς προσφυγής, με την οποία διαπιστώνεται αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του δεύτερου εδαφίου της παρ. 1, αποστέλλεται στην αρμόδια λιμενική αρχή για την έκδοση απόφασης ακύρωσης ή μη της πράξης επιβολής προστίμου και κοινοποιείται στον προσφεύγοντα δήμο εντός εξήντα (60) ημερών από την υποβολή της. 3. Η παρούσα εφαρμόζεται μόνο για πρόστιμα που έχουν επιβληθεί μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος. Άρθρο 44 Ρυθμίσεις για χρονοεπιδόματα δικηγόρων με έμμισθη εντολή στα νομικά πρόσωπα της περ. ιγ' της παρ. 1 του άρθρου 7 του Ν.4354/2015 Θεωρούνται νόμιμες οι δαπάνες και δεν αναζητούνται ως αχρεωστήτως καταβληθείσες έως του ποσοστού του πενήντα τοις εκατό (50%) του ποσού, που καταβλήθηκε για χρονοεπιδόματα, κατόπιν αμετάκλητης δικαστικής απόφασης, έως την έναρξη ισχύος του παρόντος, σε δικηγόρους με σχέση έμμισθης εντολής, των νομικών προσώπων της περ. ιγ' της παρ. 1 του άρθρου 7 του Ν.4354/ 2015 (Α' 176). Σε κάθε περίπτωση το ποσό του προηγούμενου εδαφίου δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ για κάθε δικηγόρο. ..................... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε' Καταργούμενες διατάξεις Άρθρο 64 Καταργούμενες διατάξεις Καταργείται η περ. β' της παρ. 7 του άρθρου εικοστού τέταρτου της από 14.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α' 64), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 3 του Ν.4682/2020 (Α' 76) ως προς τις αποφάσεις των συλλογικών οργάνων της αυτοδιοίκησης που λαμβάνονται μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος. ..................... ΜΕΡΟΣ Δ' Άρθρο 75 Έναρξη ισχύος 1. Η ισχύς του Μέρους Α' αρχίζει τέσσερις (4) μήνες από τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 2. Τα άρθρα 10, 21 και 22 εφαρμόζονται για τα φορολογικά έτη που αρχίζουν από την 1η.1.2023 και εφεξής. 3. Η ισχύς των άρθρων 5, 6, 7, 8 και 9 αρχίζει ένα (1) έτος από τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Αθήνα 15 Δεκεμβρίου 2021