ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου – Εργατικά – Εργατική νομοθεσία – Ασφαλιστική νομοθεσία – ΣΣΕ – Αποδοχές – Μισθός – Ημερομίσθιο – Επιδόματα – Συνταξιοδότηση – ΙΚΑ – ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Τρία εναλλακτικά σενάρια για τον ρυθμό ανάπτυξης ανάλογα με την εξέλιξη της πανδημίας – Οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι
«Παράθυρο» για περαιτέρω φοροελαφρύνσεις από το 2023 και κυρίως τα έτη 2024 και 2025 αφήνει ανοιχτό η κυβέρνηση με την κατάθεση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2022-2025, ανάλογα με τον δημοσιονομικό χώρο που θα προκύπτει, μετά την αναθεώρηση του Προγράμματος Σταθερότητας.
Όπως επισημαίνεται στο Πρόγραμμα που κατατέθηκε χθες το βράδυ στη Βουλή και απεστάλη στις Βρυξέλλες, «τα πρωτογενή πλεονάσματα που απεικονίζονται κυρίως προς τα τελευταία έτη του Προγράμματος αποτελούν το βασικό σενάριο χωρίς τη λήψη άλλων μέτρων πολιτικής, που σε κάθε περίπτωση θα προσαρμοστούν στους στόχους σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα που θα τεθούν στη βάση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, απαλείφοντας τυχόν υπερβάσεις αυτών».
«Με δεδομένο συνεπώς ότι το σενάριο βάσης απεικονίζει αποκλειστικά τις ήδη θεσμοθετημένες κυβερνητικές αποφάσεις», αναφέρεται επίσης, «δεν αντανακλά τις κυβερνητικές πολιτικές που θα νομοθετηθούν στο μέλλον στη βάση του διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου που κατά περίπτωση προκύπτει από τον συνδυασμό του ΜΠΔΣ και των νέων στόχων πρωτογενών πλεονασμάτων, που θα γίνουν γνωστοί σε μεταγενέστερο χρόνο».
Eπιπλέον οι ελαφρύνσεις δεν μπορούν να ενταχθούν στο Μεσοπρόθεσμο λόγω της ρήτρας διαφυγής που επιτρέπει μόνο μέτρα προσωρινού χαρακτήρα.
Για την ώρα, στο Μεσοπρόθεσμο ενσωματώνονται γνωστά μέτρα όπως:
διατήρηση της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών,
«πάγωμα» εισφοράς αλληλεγγύης στον ιδιωτικό τομέα,
μείωση φορολόγησης νομικών προσώπων στο 22% από 24%,
μείωση της προκαταβολής φόρου,
διατήρηση του μειωμένου κατά 30% ΦΠΑ σε 5 ελληνικά νησιά (Κως, Λέρος, Λέσβος, Σάμος και Χίος) όσο θα υπάρχουν δομές αιτούντων άσυλο σε αυτά κλπ.
Για το έτος 2022 έχει προβλεφθεί η επέκταση των μέτρων της αναστολής πληρωμής εισφοράς αλληλεγγύης για τον ιδιωτικό τομέα με κόστος 767 εκατ. ευρώ και της διατήρησης της μείωσης των τριών μονάδων ασφαλιστικών εισφορών για τον ιδιωτικό τομέα με κόστος 816 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα έχουν προβλεφθεί οι απαραίτητες πιστώσεις ύψους 276 εκατ. ευρώ για το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού και το έκτακτο υγειονομικό προσωπικό
Ταυτόχρονα προβλέπονται τρία εναλλακτικά σενάρια για το ύψος του ΑΕΠ που συνδέονται με τις αβεβαιότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν όσον αφορά στην εξέλιξη της πανδημίας αλλά και τις επιπτώσεις από ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων.
Το βασικό μακροοικονομικό σενάριο, που και αυτό τελεί υπό αναθεώρηση, προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,6%. Όπως αναφέρεται, το 2021 το ποσοστό ανάκτησης των απωλειών παραγόμενου προϊόντος του 2020 αναμένεται να κυμανθεί στο 40%, κοντά στην αντίστοιχη εκτίμηση του Κρατικού Προϋπολογισμού 2021.
Αυτό υποδηλώνει έναν πιο εύρωστο ρυθμό ανάκαμψης στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, με βασικούς παράγοντες τις συσσωρευμένες αποταμιεύσεις και την εκτιμώμενη αυξημένη ροπή για κατανάλωση την πρώτη περίοδο μετά το παρατεταμένο lockdown.
Στο σύνολο της περιόδου 2022-2025, τα τρία τέταρτα της ανάπτυξης αναμένεται να προέλθουν μεσοσταθμικά από τις συνιστώσες της εγχώριας ζήτησης, με τον εξωτερικό τομέα να συνεισφέρει κατά το υπόλοιπο ένα τέταρτο. Κινητήρια δύναμη της εγχώριας ζήτησης αναμένεται να αποτελέσουν οι επενδύσεις, φτάνοντας τη συμμετοχή τους στο ΑΕΠ στο 16,7% το 2025, από 11,1% το 2020.
Τα σενάρια
Ειδικότερα:
Το πρώτο σενάριο προβλέπει μείωση του ρυθμού ανάπτυξης του πραγματικού ΑΕΠ του έτους 2021 κατά 1%, αλλά αμετάβλητους ρυθμούς ανάπτυξης τα επόμενα έτη. Παρά το αρνητικό ενδεχόμενο, το πραγματικό ΑΕΠ στο τέλος του έτους 2022 υπερβαίνει οριακά το επίπεδο του έτους 2019. Η εξέλιξη αυτή συνεπάγεται τη διαμόρφωση των ισοζυγίων της Γενικής Κυβέρνησης σε επίπεδο σταθερά χαμηλότερο ανά έτος κατά 0,5% του ΑΕΠ, καθώς επίσης και μια αρχική αύξηση στο ποσοστό χρέους κατά 2,1% του ΑΕΠ η οποία όμως επηρεάζει και τα επόμενα έτη. Κατά συνέπεια, σε αυτό το σενάριο, το ποσοστό αναφοράς για το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης παραμένει πάνω από το 3% του ΑΕΠ το 2022, σχεδόν ισοσκελισμένο ισοζύγιο επιτυγχάνεται από το 2024, ενώ το διαρθρωτικό ισοζύγιο κινείται σε θετικό έδαφος ήδη από το 2023.
Το δεύτερο σενάριο προβλέπει αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης του πραγματικού ΑΕΠ του έτους 2021 της τάξεως του 1%, που δεν θα επιδράσει όμως στους ρυθμούς ανάπτυξης των επόμενων ετών. Στο δημοσιονομικό σκέλος, το ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης διαμορφώνεται σε επίπεδο σταθερά υψηλότερο ανά έτος κατά 0,5% του ΑΕΠ και διαμορφώνονται θετικές τιμές για το διαρθρωτικό ισοζύγιο ήδη από το 2022, προσεγγίζοντας το 2% του ΑΕΠ το 2024.
Το τρίτο σενάριο στηρίζεται στην υπόθεση ότι θα κινηθούν ανοδικά τα επιτόκια, με την αύξησή τους όμως να πραγματοποιείται σταδιακά και με επιβραδυνόμενο ρυθμό, και να ανέρχεται σε 100 μονάδες βάσης, την τριετία 2022-2024. Η προαναφερόμενη εξέλιξη αναμένεται να έχει ήπια αρνητική επίδραση στο ρυθμό ανάπτυξης, με το πραγματικό ΑΕΠ το 2025 να είναι μόνο κατά 0,19% χαμηλότερο από το αντίστοιχο του σεναρίου βάσης. Αντίστοιχα, η επίδραση στο ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης διαμορφώνεται στο 0,1% του ΑΕΠ το 2022 και προσεγγίζει το 0,3% κατά το τέλος του χρονικού ορίζοντα της προγραμματικής περιόδου, αλλά η επίδραση στο πρωτογενές πλεόνασμα είναι πολύ χαμηλή, έως 0,1% του ΑΕΠ. Η αρνητική επίδραση στο δημόσιο χρέος είναι επίσης μικρή, με το ποσοστό χρέους να ανέρχεται σε επίπεδο μόλις 0,2% υψηλότερο έναντι της πρόβλεψης του σεναρίου βάσης το 2025.
Οικονομικοί δείκτες
Η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,6% έναντι του 2020, τόσο σε τρέχουσες όσο και σε σταθερές τιμές, με βάση την εκτίμηση για μηδενικό πληθωρισμό. Οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας αναμένεται να επανέλθουν σχεδόν εξολοκλήρου στο επίπεδο πριν την πανδημία (+0,8% έναντι του 2020), χάρη στην αύξηση της απασχόλησης κατά 0,7% (0,8% στους μισθωτούς), ενώ η ανεργία ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού εκτιμάται αμετάβλητη έναντι του 2020, στο 16,3%.
Ο ονομαστικός μέσος μισθός αναμένεται να παραμείνει στο επίπεδο του 2019, με τα κέρδη του 2020 σε όρους πραγματικού μισθού να διατηρούνται το τρέχον έτος λόγω του μηδενικού πληθωρισμού.
Οι επενδύσεις το 2021 εκτιμώνται αυξημένες κατά 7%, και το ποσοστό τους στο ΑΕΠ ενισχυμένο κατά 0,4 και 1,4 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του 2020 και του 2019, αντιστοίχως. Η ώθηση των επενδύσεων αναμένεται να κατανεμηθεί με αναλογία 3 προς 2 μεταξύ επενδύσεων σε κατασκευές (κυρίως εκτός κατοικιών) και επενδύσεων σε εξοπλισμό.
Ως εκ τούτου, οι απώλειες επενδύσεων σε εξοπλισμό το προηγούμενο έτος, που ευθύνονταν για την εικόνα στασιμότητας των συνολικών επενδύσεων, αναμένεται να ανακτηθούν σχεδόν εξ ολοκλήρου το τρέχον έτος (+7,0% σε ετήσια βάση, έναντι -7,0% το 2020), ενώ ο ετήσιος ρυθμός επενδύσεων σε κατασκευές αναμένεται να επιταχυνθεί περαιτέρω (+14,0% σε ετήσια βάση έναντι +10,7% το 2020).
Για τις καθαρές εξαγωγές υπηρεσιών εκτιμάται θετική συμβολή στο πραγματικό ΑΕΠ κατά 2,2 ποσοστιαίες μονάδες, καθώς η αύξηση των τουριστικών εισπράξεων από το εξωτερικό κατά 3,7 δισεκατομμύρια ευρώ ή 87,1% έναντι του 2020 και η αντίστοιχη ανάκαμψη των μεταφορικών και λοιπών εξαγωγών υπηρεσιών κατά 9,4% υπεραντισταθμίζουν την εκτιμώμενη αύξηση εισαγωγών υπηρεσιών (+9,7% σε σταθερές τιμές).
Προσλήψεις
Ο συνολικός προγραμματισμός προσλήψεων τακτικού προσωπικού στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης βασίζεται για όλη την περίοδο στον κανόνα 1:1 (μία πρόσληψη για κάθε μία αποχώρηση), αναλογία που εφαρμόζεται ήδη από το 2019.
Επισημαίνεται ότι οι προβλεπόμενες προσλήψεις ανά υποτομέα μπορεί να διαφοροποιηθούν σε σχέση με αυτές που τελικά θα πραγματοποιηθούν. Για το τρέχον έτος, εκτιμάται ότι μπορούν να πραγματοποιηθούν έως 32.870 προσλήψεις, εντός και εκτός κανόνα.
Επισημαίνεται ότι στις συνολικές προσλήψεις της περιόδου λαμβάνεται υπόψη και η ύπαρξη θετικού υπολοίπου προς υλοποίηση από προηγούμενα έτη, ενώ στις εκτιμήσεις των εκτός κανόνα, συμπεριλαμβάνονται 10.500 προσλήψεις εκπαιδευτικών και 2.909 προσλήψεις για το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», σε αντικατάσταση αντίστοιχων έκτακτων θέσεων.
Σε κάθε περίπτωση, τυχόν θετική ή αρνητική διαφορά προσλήψεων του κανόνα κατά την υλοποίηση μεταφέρεται στο επόμενο έτος, προκειμένου κατά την περίοδο του ΜΠΔΣ να τηρείται ο προγραμματισμός προσλήψεων τακτικού προσωπικού σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, σε συνολικό επίπεδο.
Aποκρατικοποιήσεις
Τα έσοδα του 2021 θα προέλθουν από:
τους διαγωνισμούς που έχουν κλείσει σε προηγούμενα έτη και λαμβάνονται οι επόμενες δόσεις, π.χ. ΟΠΑΠ, δικαιώματα κινητής τηλεφωνίας, ψηφιακό μέρισμα, ηλεκτρονικές δημοπρασίες ακινήτων,
την πώληση λοιπών ακινήτων,
νέους διαγωνισμούς που θα διεξαχθούν ή διεξήχθησαν και πρόκειται να ολοκληρωθούν μέσα στο έτος, π.χ. Δικαιώματα συχνοτήτων κινητής τηλεφωνίας (5G), Ελληνικό, Βόρειο Αφάντου κ.α.
Από το 2022 και μετά τα έσοδα θα προέλθουν κυρίως από διαγωνισμούς που βρίσκονται σε εξέλιξη ή πρόκειται να διεξαχθούν, σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αξιοποίησης του ΤΑΙΠΕΔ, π.χ. Εγνατία, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, ΕΛΠΕ, Αττική Οδός, Μαρίνες, ΔΕΠΑ Εμπορίας, ΔΕΠΑ Υποδομών, ΔΕΗ, ΕΥΑΘ, ΕΥΔΑΠ, Υπόγεια Αποθήκη Νότιας Καβάλας κ.α.
Δημοσιονομικοί κίνδυνοι
Οι εξωγενείς κίνδυνοι για τις οικονομικές προοπτικές περιλαμβάνουν, αφενός, μία μεγαλύτερη επιμονή της πανδημίας (μεταλλάξεις, νέα έξαρση), η οποία θα ανέβαλλε εκ νέου την ανάκαμψη προς το 2022 και, αφετέρου, μεγαλύτερες ασυμμετρίες στην ανάκτηση των οικονομικών απωλειών μεταξύ χωρών, σε συνάρτηση με την έκθεση στον τουρισμό.
Πέραν αυτών, εξωτερικούς κινδύνους για την ελληνική οικονομία συνεχίζουν να αποτελούν τυχόν διαταραχές της γεωπολιτικής σταθερότητας, του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος, και της υλοποίησης του Brexit.
