Αποζημίωση σε εργατικό ατύχημα Χρίστου Καραμπάγια Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο Εισηγητής Σεμιναρίων Επαγγελματικής Κατάρτισης Προϋποθέσεις αποζημίωσης Για να αποζημιωθεί ο εργαζόμενος, το πρώτο που εξετάζεται είναι η ύπαρξη υπαιτιότητας στο πρόσωπο του εργοδότη. Αν υφίσταται υπαιτιότητα στο πρόσωπο του εργοδότη και ο εργαζόμενος υπέστη ανικανότητα προς εργασία (πρόσκαιρη, ή ισόβια) ή θάνατο, έχει το επιλεκτικό δικαίωμα να αξιώσει, είτε την περιορισμένη κατ' αποκοπή αποζημίωση του ν. 551/1915, είτε την πλήρη αποζημίωση του κοινού δικαίου των άρθρων 297, 298, 914, 922, 928-932 ΑΚ (Α.Π. 959/2014). Οι δύο αυτές αξιώσεις συρρέουν διαζευκτικά, με την έννοια ότι σε περίπτωση επιλογής της μιας απ' αυτές τις αξιώσεις αποζημίωσης (κοινού δικαίου ή του ν. 551/1915) αποκλείεται να ζητήσει ο παθών ταυτόχρονα ή διαδοχικά την άλλη. Η επιλογή αυτή, που μπορεί να γίνει με άσκηση αγωγής, είναι αμετάκλητη, αφ ότου περιέλθει στο άλλο μέρος και δεν μπορεί ν' ανακληθεί μονομερώς από τον δικαιούχο. Δεν αποκλείεται η επικουρική άσκηση της μιας σε σχέση με την άλλη, που ασκείται κυρίως (Α.Π. 1132/1997). Το δεύτερο του εξετάζεται είναι, αν υπάγεται στην ασφάλιση του ΙΚΑ, ή όχι. Από την υπαγωγή, ή μη, στην ασφάλιση θα εξαρτηθεί τι υποχρεούται να καταβάλει ως αποζημίωση το ΙΚΑ και τι ο εργοδότης. Η αποζημίωση ασφαλισμένου στο ΙΚΑ Η αποζημίωση περιλαμβάνει: Επίδομα ασθενείας σε πρόσκαιρη ανικανότητα προς εργασία Το ΙΚΑ σε πρόσκαιρη ανικανότητα (ΠΑ) του εργαζομένου, τον θεωρεί ασθενή και του παρέχει επίδομα ασθένειας λόγω του ατυχήματος, μέχρι 15 ημέρες εάν έχει υπηρεσία μικρότερη του έτους, ή μέχρι ένα μήνα εάν έχει υπηρεσία πάνω από ένα έτος. Το υπόλοιπο του μισθού του το λαμβάνει από τον εργοδότη. Το επίδομα αυτό το δικαιούται ο εργαζόμενος ανεξαρτήτως ημερών εργασίας, έστω και αν έχει μόνο μια ημέρα στην ασφάλιση του ΙΚΑ, ακόμα και αν δεν έχει αναγγελθεί η πρόσληψή του, γιατί ο παθών θεωρείται αυτοδικαίως ασφαλισμένος σε αυτό (ΣτΕ 3665/88, Α.Π. 1267/76, Α.Π. 501/77, Α.Π. 704/75, Α.Π. 269/97). Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος υποβάλλει αίτηση για χορήγηση επιδόματος ασθενείας και δεν μνημονεύσει το ατύχημα, ούτε περιγράφει τα εξωτερικά στοιχεία του ατυχήματος, τότε θα πληρωθεί κανονικά επίδομα ασθένειας, εάν έχει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις. (Δηλαδή επίδομα ασθενείας πλέον των 3 ημερών, εφ όσον έχει συμπληρώσει 120 ημέρες ασφάλισης τον προηγούμενο χρόνο, ή στο τελευταίο 15μηνο. Για τους εργαζόμενους σε οικοδομοτεχνικά έργα απαιτούνται 120 ημέρες, ή 100 ημέρες ασφάλισης τον προηγούμενο χρόνο, ή 15μηνο και 200 ημέρες ασφάλισης όλες σε οικοδομικές εργασίες μέσα στα δύο ημερολογιακά έτη τα αμέσως προηγούμενα της αναγγελίας της ασθένειας η μέσα στο προηγούμενο της αναγγελίας 30μηνο). Ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη Το ΙΚΑ θα αναλάβει τα έξοδα ιατροφαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης του παθόντος εργαζομένου και σε περίπτωση θανάτου του τα έξοδα κηδείας. Αποζημίωση από τον Ν. 551/1915 Εφόσον ο εργαζόμενος από το εργατικό ατύχημα υπέστη ανικανότητα προς εργασία, ή θάνατο οι συγγενείς του, δικαιούται την αποζημίωση που προβλέπει ο Ν. 551/1915. Την αποζημίωση αυτή δικαιούται να την αναζητήσει ο εργαζόμενος μόνο από το ΙΚΑ. Όχι από τον εργοδότη. Την δικαιούται σε κάθε περίπτωση εργατικού ατυχήματος, είτε δηλαδή το ατύχημα οφείλεται σε αμέλεια, ή δόλο του εργοδότη, είτε όχι. Η αποζημίωση του Ν. 551/1915 αφορά μόνο περιουσιακή αποζημίωση για την βλάβη που υπέστη το σώμα του εργαζομένου (ανικανότητα προς εργασία, ή θάνατο). Δεν αφορά χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη, ή για ψυχική οδύνη των συγγενών του σε περίπτωση θανάτου του από το ατύχημα. Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 551/1915 η αποζημίωση προσδιορίζεται ανάλογα με τον βαθμό ανικανότητας για εργασία, ή θάνατο. Αν προκλήθηκε πλήρης διαρκής ανικανότητα (ΠΔΑ) για εργασία (δηλ. πάνω από 2 έτη), αποζημίωση ίση με μισθούς 6 ετών. Αν προκλήθηκε μερική διαρκής ανικανότητα (ΜΔΑ) για εργασία, αποζημίωση ίση με το εξαπλάσιο του ποσού κατά το οποίο ελαττώθηκε το ετήσιο εισόδημά του από μισθό. Αν προκλήθηκε πλήρης πρόσκαιρη ανικανότητα (ΠΠΑ) για εργασία (δηλ. μέχρι 2 έτη), ημερήσια αποζημίωση ίση με το 1/2 του μισθού, που ελάμβανε την ημέρα του ατυχήματος. Καταβάλλεται από την 5 ημέρα του ατυχήματος, εφ όσον η ΠΠΑ διήρκεσε μέχρι 10 ημέρες. Τις πρώτες 5 ημέρες δικαιούται επίδομα ασθένειας. Το επίδομα ασθενείας το παίρνει από το ΙΚΑ μετά την τρίτη ημέρα και το υπόλοιπο του μισθού του από τον εργοδότη. Αν η ΠΠΑ διήρκεσε πέραν των 10 ημερών, η αποζημίωση καταβάλλεται από την ημέρα του ατυχήματος. Αν προκλήθηκε μερική πρόσκαιρη ανικανότητα (ΜΠΑ) ημερήσια αποζημίωση ίση με το 1/2 της ελαττώσεως που υφίσταται ο μισθός του, εξ αιτίας της ανικανότητας. Σε περίπτωση θανάτου η αποζημίωση ίση με μισθούς 5 ετών. Αν ο εργοδότης τηρούσε όλους τους προβλεπόμενους κανόνες ασφάλειας και αποδειχθεί ότι το ατύχημα προκλήθηκε αποκλειστικά από αμέλεια του εργαζόμενου, το δικαστήριο μπορεί να μειώσει το ύψος της αποζημίωσης στο μισό (άρθρο 16 παρ. 4 του ν. 551/1915, Α.Π. 19/2014). Αν το ατύχημα οφείλεται σε αμέλεια του εργοδότη, ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής κάθε μορφής αποζημίωσης, ως και τα έξοδα νοσηλείας και κηδείας. Αν το ατύχημα οφείλεται σε δόλο του εργοδότη, ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλλει ως αποζημίωση, την διαφορά που προκύπτει μεταξύ του ποσού των ασφαλιστικών παροχών που ο παθών εισέπραξε από το ΙΚΑ, ή δικαιούται να εισπράξει, και του ποσού της αποζημίωσης, που οφείλει βάσει των διατάξεων του κοινού δικαίου (άρθρο 34 παρ. 2 α.ν. 1846/51). Αποζημίωση από το κοινό δίκαιο Την αποζημίωση του ν. 551/1915 την δικαιούται να την αναζητήσει ο εργαζόμενος σε κάθε περίπτωση εργατικού ατυχήματος, μόνο από το ΙΚΑ. Αν, όμως, το ατύχημα οφείλεται σε αμέλεια, ή δόλο, του εργοδότη, ο εργαζόμενος δικαιούται να αναζητήσει από τον εργοδότη μόνο χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης που υπέστη από το ατύχημα. Σε περίπτωση θανάτου του οι συγγενείς του μόνο χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης από τον θάνατό του. Η υποχρέωση αυτή του εργοδότη ρυθμίζεται από τα άρθρα 34 παρ. 2 και 60 παρ. 3 α.ν. 1846/1951 "περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων", σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 16 παρ. 1 και 3 του ν. 551/1915, σε συνδυασμό με τα άρθρα 297, 298 ΑΚ 914 επ. ΑΚ (Ολ. Α.Π. 1287/1986, (Ολ. Α.Π. 26/1995, Α.Π. 274/2000, Ολ. Α.Π. 1267/1976, Α.Π. 412/2008, Ολ. Α.Π. 1117/1986, Α.Π. 855/2010, Α.Π. 1858/2011, Α.Π. 1293/2013, Α.Π. 21/2014, Α.Π. 1076/2014) και την αποκαλούμε "αποζημίωση του κοινού δικαίου". Για να δικαιούται επομένως ο εργαζόμενος την αποζημίωση του κοινού δικαίου, ή οι συγγενείς του κατά περίπτωση χρηματική ικανοποίηση, πρέπει το ατύχημα να οφείλεται: 1. Σε δόλο του εργοδότη (άρθρο 27 ΠΚ, σε συνδυασμό με άρθρο 34 παρ. 2 α.ν. 1846/51). 2. σε αμέλεια από την μη τήρηση της υποχρέωσης πρόνοιας του εργοδότη (άρθρο 622). 3. σε αμέλεια από την μη τήρηση των διατάξεων για τους όρους υγιεινής και ασφαλείας των εργαζομένων (άρθρο 16 παρ.1 του ν. 551/1915, Α.Π. 412/2008, Α.Π. 561/2015). Η αποζημίωση μη υπαγόμενου στην ασφάλιση του ΙΚΑ Αν ο εργαζόμενος δεν υπάγεται στην ασφάλιση του ΙΚΑ και το ατύχημα οφείλεται σε αμέλεια ή δόλο του εργοδότη, τότε δικαιούται από τον εργοδότη την πλήρη αποζημίωση του κοινού αστικού δικαίου, που περιλαμβάνει (άρθρα 914 επ. ΑΚ). α) Έξοδα ιατροφαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης. β) Απώλεια εισοδήματος κατά τον χρόνο ανικανότητας προς εργασία, έως ισόβια. γ) Αποζημίωση λόγω αναπηρίας, αν υπέστη αναπηρία. δ) Χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. ε) Αποζημίωση κηδείας και συναφών δαπανών, οι συγγενείς. στ) Αποζημίωση λόγω απώλειας διατροφής, ο σύζυγος και τα τέκνα. ζ) Χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, οι συγγενείς.
ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου – Εργατικά – Εργατική νομοθεσία – Ασφαλιστική νομοθεσία – ΣΣΕ – Αποδοχές – Μισθός – Ημερομίσθιο – Επιδόματα – Συνταξιοδότηση – ΙΚΑ – ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου
