ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου – Εργατικά – Εργατική νομοθεσία – Ασφαλιστική νομοθεσία – ΣΣΕ – Αποδοχές – Μισθός – Ημερομίσθιο – Επιδόματα – Συνταξιοδότηση – ΙΚΑ – ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου
ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣ ΜΗΤΕΡΕΣ ΓΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ
Από τον κ. Ε. ΠΑΝΤΖΟ
Προϊστάμενο ΣΕΠΕ
Ο Νομοθέτης με το άρθρο 142 του νέου Ν. 3655/08 (ΦΕΚ 58/Α’/3.4.08) “Διοικητική και οργανωτική μεταρρύθμιση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης και λοιπές ασφαλιστικές διατάξεις” δίνει τη δυνατότητα στην εργαζόμενη μητέρα να λάβει ειδική άδεια προστασίας μητρότητας έξι (6) μηνών.
Δικαιούχοι της εξάμηνης άδειας ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας είναι οι μητέρες που είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και απασχολούνται με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου, σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις, μετά τη λήξη της άδειας λοχείας και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, όπως προβλέπεται από το άρθρο 9 της ΕΓΣΣΕ των ετών 2004-2005. Σύμφωνα με την νομοθετική εξουσιοδότηση του ανωτέρω άρθρου 142, έχει εκδοθεί η με αριθμό 33891/606/9.5.2008 (ΦΕΚ 833/Β’/9.5.2008) Κανονιστική Απόφαση της Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, όπου αναφέρονται αναλυτικά οι δικαιούχοι, η διάρκεια, η διαδικασία, ο φορέας καταβολής της παροχής κ.λπ.
Ο Νομοθέτης ρητά ορίζει ότι δικαιούχοι της ειδικής άδειας παροχής μητρότητας είναι μόνο οι μητέρες και όχι και οι δύο γονείς, όπως ισχύει, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, για το μειωμένο ωράριο φροντίδας του παιδιού.
Όσον αφορά την έννοια των όρων “επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις” του άρθρου αυτού, έχει εκδοθεί η με αριθμό 365/7.7.2008 γνωμοδότηση του νομικού συμβούλου του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας. Επειδή στο Ελληνικό Εργατικό Δίκαιο συνηθίζεται να αναφέρονται τομείς δραστηριότητος στον ιδιωτικό τομέα ως “επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις και λοιπές εργασίες” στην προκειμένη περίπτωση ο νομοθέτης αναφέρει μόνον “επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις”. Στην εισηγητική έκθεση, που κατατέθηκε στη Βουλή μαζί με το Νόμο 3655/08, προκύπτει ότι με τις διατάξεις του άρθρου 142, θεσπίζεται ειδική παροχή για την εργαζόμενη μητέρα σε σχέση εξαρτημένης εργασίας αορίστου ή ορισμένου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις του ιδιωτικού τομέα, στα πλαίσια της λήψης μέτρων για την προστασία της μητρότητας και με στόχο τη συμβολή στην επίλυση του δημογραφικού προβλήματος το οποίο εμφανίζεται έντονο στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες.
Με βάση τα παραπάνω ο Νομικός Σύμβουλος στην γνωμοδότησή του αναφέρει ότι στους όρους “επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις” εμπεριέχονται όλες οι περιπτώσεις συμβάσεως εργασίας του ιδιωτικού τομέα, όπως αναλυτικά αναφέρονται στο Νόμο και στην κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσα κανονιστικού περιεχομένου υπουργική απόφαση. Συνεπώς δε συνάγεται ρητά νομοθετική βούληση για εξαίρεση μητέρων που παρέχουν εργασία στον ιδιωτικό τομέα σε Νομικά Πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και επομένως στην έννοια “επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις” υπάγονται όλες οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα ανεξαρτήτως της φύσεως της εργοδοτικής δραστηριότητας, Ιδρύματα, Σωματεία, Σύλλογοι, Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα. Σύμφωνα λοιπόν και με την εγκύκλιο Ο.Α.Ε.Δ. Β130953/20.8.08 οι ασφαλισμένες μητέρες στους παραπάνω εργοδότες είναι δικαιούχοι της ειδικής παροχής προστασίας μητρότητας.
ΕΙΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΑΣΦΑΛΙΣΗ – ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΜΗΤΕΡΩΝ
Ο χρόνος της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στον κλάδο σύνταξης του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, οι δε προβλεπόμενες εισφορές υπολογίζονται επί του κατωτάτου μισθού της εκάστοτε ΕΓΣΣΕ, από το οποίο ο Ο.Α.Ε.Δ. παρακρατεί την προβλεπόμενη εισφορά της ασφαλισμένης μητέρας και την αποδίδει στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, μαζί με την προβλεπόμενη εισφορά εργοδότη που βαρύνει τον Ο.Α.Ε.Δ. Ο Ο.Α.Ε.Δ. είναι υποχρεωμένος να καταβάλει κάθε μήνα ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό της εκάστοτε ΕΓΣΣΕ, καθώς και αναλογία επιδόματος εορτών (Δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα) και επιδόματος αδείας με βάσει το προαναφερόμενο ποσό.
Τα ποσά που καταβάλλει ο Ο.Α.Ε.Δ. σε πλήρη απασχόληση υπολογίζονται:
– από 1.1.08 στο μηνιαίο μισθό 680,59 e, μείον τις κρατήσεις της ασφαλισμένης 6,67%, δηλ. 45,40 e και λαμβάνει η ασφαλισμένη μητέρα το ποσό των 635,19 e ανά μήνα.
– από 1.9.08 στο μηνιαίο μισθό 701,01 e, μείον τις κρατήσεις της ασφαλισμένης 6,67%, δηλ. 46,76 e και λαμβάνει η ασφαλισμένη μητέρα το ποσό των 654,25 e ανά μήνα.
– από 1.5.09 στο μηνιαίο μισθό 739,56 e, μείον τις κρατήσεις της ασφαλισμένης 6,67%, δηλ. 49,33 e και λαμβάνει η ασφαλισμένη μητέρα το ποσό των 690,23 e ανά μήνα.
Σε περίπτωση απασχόλησης μητέρας με σύμβαση εργασίας μερικής απασχόλησης μέχρι και 4 ώρες κάθε μέρα ή εκ περιτροπής απασχόλησης μέχρι 13 ημέρες το μήνα, κατά τη διάρκεια του εξαμήνου που προηγείται της άδειας κυοφορίας, το καταβαλλόμενο από τον Ο.Α.Ε.Δ. ποσό ισούται με το μισό του καθοριζόμενου με πλήρη απασχόληση. Δηλαδή θα λαμβάνει η ασφαλισμένη μητέρα καθαρά ανά μήνα τα παρακάτω ποσά:
– από 1.1.08 το ποσό των 317,60 e.
– από 1.9.08 το ποσό των 327,13 e.
– από 1.5.09 το ποσό των 345,12 e.
Σημειώνουμε ότι σε περίπτωση απασχόλησης της εργαζόμενης μητέρας για περισσότερες από 4 ώρες την ημέρα ή πάνω από 13 ημέρες ασφάλισης το μήνα, το καταβαλλόμενο από τον Ο.Α.Ε.Δ. ποσό, θα υπολογίζεται ως πλήρη απασχόληση ήτοι:
– από 1.1.08 το ποσό των 635,19 e.
– από 1.9.08 το ποσό των 654,25 e.
– από 1.5.09 το ποσό των 690,23 e.
Είναι συντάξιμος ο χρόνος της ειδικής παροχής μητρότητας, διότι ο Ο.Α.Ε.Δ. υποχρεούται να αποδίδει στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ τις προβλεπόμενες εισφορές για τον κλάδο σύνταξης. Έτσι ο Ο.Α.Ε.Δ. αποδίδει ανά μήνα τόσο της εργοδοτικές όσο και τις εργατικές εισφορές στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ μέσω των Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων (ΑΠΔ).
ΑΙΤΗΣΗ – ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ – ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ
Δικαιούχοι της ειδικής παροχής μητρότητας είναι οι μητέρες που:
1. έχουν ενεργή εργασιακή σχέση δηλ. να είναι εργαζόμενες,
2. έχουν λάβει επιδόματα μητρότητας (κύησης και λοχείας) από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ,
3. να έχουν υποβάλλει, εντός 60 ημερών από τη λήξη της άδειας λοχείας ή ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας φροντίδας του παιδιού, αίτηση στον Ο.Α.Ε.Δ. της περιοχής κατοικίας των (Υπ. Αποφ. 33891/606/9.5.08 και ερμηνευτικές οδηγίες του Ο.Α.Ε.Δ.).
Σύμφωνα με τις εγκύκλιες οδηγίες του Ο.Α.Ε.Δ. τα δικαιολογητικά που απαιτούνται να υποβάλλουν οι εργαζόμενες δικαιούχες μητέρες ή δι’ αντιπροσώπου στην αρμόδια Υπηρεσία του Ο.Α.Ε.Δ. είναι τα παρακάτω:
1. Βεβαίωση εργοδότη από την οποία θα προκύπτει η ενεργή εργασιακή σχέση κατά την έναρξη της μητρότητας, το είδος, η μορφή, η διάρκεια της εργασιακής σχέσης, οι μηνιαίες αποδοχές, ο μέσος όρος των ωρών μερικής απασχόλησης, η ημερομηνία πρόσληψης και για συμβάσεις ορισμένου χρόνου η ημερομηνία λήξης τους καθώς και η λήψη της ετήσιας κανονικής άδειας, που ενδεχομένως χορηγήθηκε μετά την άδεια λοχείας ή της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας,
2. Αντίγραφο απόφασης επιδόματος μητρότητας (κυοφορίας-λοχείας) από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ,
3. Υπεύθυνη δήλωση της δικαιούχου από την οποία αναλαμβάνει την υποχρέωση να γνωστοποιήσει εντός 8 ημερών στην Υπηρεσία του Ο.Α.Ε.Δ. οποιαδήποτε μεταβολή της εργασιακής της σχέσης καθώς και τον αριθμό μητρώου του ΙΚΑ και το ΑΦΜ,
4. Αριθμό λογαριασμού (IBAN) Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας της δικαιούχου,
5. Αστυνομική Ταυτότητα ή Διαβατήριο (περί εργαζομένων υπηκόων τρίτων χωρών),
6. Προκειμένου περί εργαζομένων υπηκόων τρίτων χωρών, οι ασφαλισμένες θα προσκομίζουν αντίγραφο άδειας διαμονής σε ισχύ ή αντίγραφο βεβαίωσης κατάθεσης αιτήματος για ανανέωση άδειας διαμονής,
7. Αναλυτικό Λογαριασμό Ασφαλισμένου ΙΚΑ (ένσημα) για το εξάμηνο που προηγείται της έναρξης αδείας κυοφορίας – λοχείας.
Εφόσον ζητηθεί εγγράφως από την εργαζόμενη μητέρα ένα μήνα πριν την έναρξη της ειδικής άδειας, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να χορηγήσει τη βεβαίωση.
Επίσης σύμφωνα με την με αριθμό 433/9.5.08/15.5.08 εγκύκλιο του Ο.Α.Ε.Δ. και τις επόμενες διευκρινιστικές οδηγίες δικαιούχοι είναι και:
1. οι εργαζόμενες σε εποχιακές επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις, αλλά σε κάθε περίπτωση η παροχή θα καταβληθεί όχι πέραν της λήξης της εργασιακής σχέσης, εφόσον αυτή προηγείται της λήξης της παροχής.
2. οι εργαζόμενες που είναι ασφαλισμένες και στο ΤΣΜΕΔΕ ή σε οποιοδήποτε άλλο ταμείο, εφόσον όμως έχουν λάβει επίδομα μητρότητας (κυοφορίας – λοχείας) από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
3. οι εργαζόμενες οι οποίες έκαναν χρήση τμήματος της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας. Στην περίπτωση αυτή η παροχή θα καταβληθεί μετά τη λήξη της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας.
4. οι εργαζόμενες που λαμβάνουν εξ ελευθεριότητας του εργοδότη άδεια κυοφορίας – λοχείας μεγαλύτερη από τη χορηγηθείσα από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Η ειδική άδεια παροχής μητρότητας θα καταβληθεί μετά τη λήξη της επί πλέον αυτής άδειας.
5. οι εργαζόμενες που κατά τη διάρκεια του εξαμήνου που προηγείται της κυοφορίας-λοχείας βρίσκονται σε ασθένεια (π.χ. επαπειλούμενη κύηση ή άλλη ασθένεια). Για τον υπολογισμό των ημερών απασχόλησης θα ληφθεί υπόψη το εξάμηνο που προηγείται της ασθένειας.
Ο χρόνος απουσίας της μητέρας από την εργασία της λογίζεται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για τον υπολογισμό της κανονικής άδειας, της προϋπηρεσίας, τον καθορισμό των αποδοχών, της αποζημίωσης σε περίπτωση καταγγελίας σύμβασης, καθώς και κάθε άλλου δικαιώματος που απορρέει από την εργατική νομοθεσία.
ΔΙΑΚΟΠΗ – ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΑΙΤΗΣΗΣ – ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ
Σύμφωνα με τις με αριθμούς 433/9.5.08/15.5.08 και Β120880/29.5.08 εγκυκλίους του Ο.Α.Ε.Δ. και τις επόμενες διευκρινιστικές οδηγίες η ειδική άδεια παροχής μητρότητας διακόπτεται όταν η δικαιούχος μητέρα:
1. Παραιτηθεί, προσληφθεί και απασχοληθεί σε νέο εργοδότη.
2. Με αίτησή της ζητήσει τη διακοπή από την παροχή.
3. Σε κάθε περίπτωση λύσης της εργασιακής σχέσης εντός του εξαμήνου (π.χ. λήξη σύμβασης ορισμένου χρόνου κ.λπ.). Παρόλο που ισχύει η απαγόρευση καταγγελίας σύμβασης εργασίας για ένα έτος μετά τον τοκετό, μπορεί να λυθεί για σπουδαίο λόγο, ο οποίος όμως δεν θα σχετίζεται με τη μειωμένη απόδοση της γυναίκας – μητέρας λόγω της βιολογικής της κατάστασης.
4. Προκειμένου για υπηκόους τρίτων χωρών η παροχή διακόπτεται εφόσον η άδεια διαμονής λήξει μέσα στην εξάμηνη περίοδο και δεν προσκομίσει βεβαίωση κατάθεσης αιτήματος ανανέωσης.
Η παροχή δεν διακόπτεται σε περίπτωση ασθένειας της δικαιούχου μητέρας.
Σε περίπτωση που απορρίπτεται με απόφαση του Διευθυντή η αίτηση μητέρας ή οποιαδήποτε διαφορά προκύψει μεταξύ του Ο.Α.Ε.Δ. και της αιτούσης μητέρας επιλύεται σε πρώτο βαθμό από την Επιτροπή Επίλυσης Ασφαλιστικών Διαφορών (Ε.Ε.Α.Δ.) της αρμόδιας Περιφερειακής Διεύθυνσης του Οργανισμού και σε δεύτερο βαθμό από το Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού.
Οι ενστάσεις κατά των σχετικών απορριπτικών αποφάσεων των αρμοδίων οργάνων ασκούνται εντός ανατρεπτικής προθεσμίας 30 ημερών από την κοινοποίησή τους στην ενδιαφερόμενη μητέρα.
Εξαιρούνται από το άρθρο 142 και δεν είναι δικαιούχοι οι:
1. εργαζόμενες μητέρες με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, πλήρους ή μερικής απασχόλησης, στο Δημόσιο, στους Ο.Τ.Α., σε Ν.Π.Δ.Δ. (π.χ. ειδικευόμενες ιατροί σε δημόσια νοσοκομεία, αναπληρωτές ή ωρομίσθιοι καθηγητές σε δημόσια σχολεία, δημοτικές επιχειρήσεις κ.λπ.), επειδή οι αναφερόμενοι φορείς δεν είναι επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις ή εργασίες του ιδιωτικού τομέα.
2. εργαζόμενες μητέρες των οποίων οι Σ.Σ.Ε., ή Δ.Α. προβλέπουν μειωμένο ωράριο ή ισόχρονη προς το μειωμένο ωράριο άδεια για μεγαλύτερο χρόνο από τις ρυθμίσεις του άρθρου 9 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. των ετών 2004-2005 (π.χ. τράπεζες, ναυτιλιακές εταιρείες κ.λπ.).
3. εργαζόμενες σε ατομικές επιχειρήσεις (οικογενειακές) που συνδέονται με τον εργοδότη με πρώτο ή δεύτερο βαθμό συγγενείας, αφού δεν παρέχουν εξαρτημένη εργασία (άρθρο 1 του Ν. 1759/88).
4. όσες εργαζόμενες δεν λαμβάνουν επίδομα μητρότητας (κυοφορίας-λοχείας) από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
