ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ Σ.Σ.Ε. ΜΕΤΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 37 ΤΟΥ Ν. 4024/2011(1) ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΚΑΜΠΑΝΤΑΗΣτ. Διευθυντής Υπ. Εργασίας1. Αρμοδιότητα Σύναψης Επιχειρησιακής Σ.Σ.Ε. - Ενώσεις Προσώπων α. Αρμοδιότητα προς σύναψη επιχειρησιακής Σ.Σ.Ε. έχει κατά προτεραιότητα η συνδικαλιστική οργάνωση της επιχείρησης. Αν δεν υπάρχει τότε η επιχειρησιακή Σ.Σ.Ε. καταρτίζεται από Ένωση Προσώπων. β. Οι Ενώσεις Προσώπων σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1264/82 (άρθρο 1 παρ. 3 εδάφιο α' περίπτ. γγ), όπως τροποποιήθηκαν με το άρθρο 37 του Ν. 4024/11, ιδρύονται μία σε κάθε εκμετάλλευση, επιχείρηση, δημόσια υπηρεσία κ.ο.κ. με Ιδρυτική Πράξη η οποία κατατίθεται στον γραμματέα του αρμόδιου Ειρηνοδικείου και κοινοποιείται στον Εργοδότη. Οι Ενώσεις Προσώπων ιδρύονται ανεξαρτήτως του αριθμού των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση και χωρίς η διάρκειά τους να υπόκειται σε χρονικό περιορισμό. Οι Ενώσεις Προσώπων καλύπτουν τους εργαζόμενους ανεξάρτητα από την κατηγορία, θέση ή ειδικότητά τους και ιδρύονται από τα 3/5 τουλάχιστο των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση. Αν μετά την ίδρυση της Ενώσεως Προσώπων παύσει να συντρέχει η προϋπόθεση της συμμετοχής των 3/5 των εργαζομένων στην επιχείρηση, τότε η Ένωση Προσώπων διαλύεται χωρίς άλλη διατύπωση. Σημειώνουμε ότι μετά το άρθρο 37 του Ν. 4024/11 για τη σύσταση Ενώσεως Προσώπων για σύναψη επιχειρησιακής Σ.Σ.Ε. δεν είναι πλέον απαραίτητη η συμμετοχή δέκα (10) εργαζομένων, όπως όριζαν οι διατάξεις του Ν. 1264/82(2) που τροποποιήθηκαν με το άρθρο 37 του Ν. 4024/11, αλλά αρκεί η συμμετοχή των 3/5 του συνολικού αριθμού των εργαζομένων στην επιχείρηση. Δηλαδή αν στην επιχείρηση εργάζονται 10 άτομα, τα 3/5 (ήτοι 6 εργαζόμενοι) είναι αρκετά για να ιδρύσουν Ένωση Προσώπων. Πέραν αυτών κατά τα λοιπά ισχύουν ως προς τις Ενώσεις Προσώπων οι διατάξεις του Ν. 1264/82 "Για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων". Σύμφωνα με το άρθρο 37 παρ. 3 του Ν. 4024/2011, που αντικατέστησε το άρθρο 6 παρ. 1 του Ν. 1876/90(3) οι Ενώσεις Προσώπων που πληρούν τις οριζόμενες από τις διατάξεις αυτές προϋποθέσεις μπορούν να συνάπτουν επιχειρησιακές Σ.Σ.Ε. Κάθε Εργοδότης που απασχολεί εργαζόμενους στην επιχείρησή του, ανεξάρτητα από τον αριθμό των εργαζομένων του, μπορεί να συνάπτει επιχειρησιακές Σ.Σ.Ε. με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις (Σωματείο της Επιχείρησής του ή Ένωση Προσώπων). Οι ρυθμίσεις της Ιδρυτικής Πράξης Ένωσης Προσώπων εφαρμόζονται για τη νομιμοποίηση των εκπροσώπων της Ενώσεως Προσώπων κατά τη σύναψη επιχειρησιακής Σ.Σ.Ε. 2. Συρροή επιχειρησιακής Σ.Σ.Ε. με κλαδική Σ.Σ.Ε. - Αναστολή Υποχρεωτικότητας - Σωματεία α. Με το άρθρο 37 παρ. 5 του Ν. 4024/2011 προστέθηκε νέο εδάφιο στην παρ. 2 του άρθρου 10 του Ν. 1876/90, βάσει της οποίας η επιχειρησιακή Σ.Σ.Ε. υπερισχύει της κλαδικής Σ.Σ.Ε. σε περίπτωση συρροής και όταν ακόμη περιέχει δυσμενέστερες για τους εργαζόμενους όρους. Έτσι κατά τη συρροή επιχειρησιακής Σ.Σ.Ε. με κλαδική δεν ισχύει η αρχή της εύνοιας, αλλά υπερισχύει η επιχειρησιακή, που ανταποκρίνεται στις ανάγκες και στην οικονομική αντοχή της επιχείρησης για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής. Η επιχειρησιακή Σ.Σ.Ε. δεν επιτρέπεται να περιέχει όρους εργασίας δυσμενέστερους για τους εργαζόμενους από τους όρους εργασίας Εθνικών Γενικών Σ.Σ.Ε. Οι διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 1876/90 "Ελεύθερες Συλλογικές Διαπραγματεύσεις και άλλες διατάξεις" όπως συμπληρώθηκαν με το άρθρο 37 παρ. 5 του Ν. 4024/2011 έχουν ως εξής: Άρθρο 10. Συρροή 1. Αν η σχέση εργασίας ρυθμίζεται από περισσότερες ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις εργασίας εφαρμόζεται η πιο ευνοϊκή για τον εργαζόμενο. Η σύγκριση και η επιλογή των διατάξεων γίνεται κατά τις ενότητες α) ενότητα αποδοχών β) λοιπά θέματα. 2. Κλαδική ή επιχειρησιακή Σ.Σ.Ε. υπερισχύει σε περίπτωση συρροής με ομοιοεπαγγελματική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. "Όσο διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει σε περίπτωση Συρροής με κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας και πάντως δεν επιτρέπεται να περιέχει όρους εργασίας δυσμενέστερους για τους εργαζόμενους από τους όρους εργασίας εθνικών συλλογικών συμβάσεων, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 3 του νόμου αυτού" (προστέθηκε με την παρ. 5 του άρθρου 37 του Ν. 4024/11). β. Σύμφωνα με το άρθρο 37 παρ. 6 του Ν. 4024/2011, για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, δεν επιτρέπεται η κήρυξη των κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών Σ.Σ.Ε. με απόφαση του Υπουργού Εργασίας ως γενικώς υποχρεωτικών, καθόσον αναστέλλεται η ισχύς των παρ. 2 και 3 του άρθρου 11 του Ν. 1876/90. Δηλαδή για όσο χρόνο διαρκεί η αναστολή των διατάξεων αυτών οι κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές Σ.Σ.Ε. θα δεσμεύουν μόνο τους εργαζόμενους και τους εργοδότες που είναι μέλη των συμβαλλομένων συνδικαλιστικών οργανώσεων. Οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες που δεν είναι συνδικαλισμένοι δεν θα δεσμεύονται από αυτές τις Σ.Σ.Ε. Εάν νόμιμα από τον Υπουργό Εργασίας αποφασισθεί η επέκταση της ισχύος της κλαδικής ή ομοιοεπαγγελματικής Σ.Σ.Ε. επί των μη συνδικαλισμένων τότε η ισχύς τους αρχίζει από την ημερομηνία της δημοσιεύσεως της αποφάσεως του Υπουργού στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως και όχι από την ημερομηνία υποβολής της αιτήσεως επέκτασης της όπως όριζε η διάταξη του άρθρου 11 παρ. 3 του Ν. 1876/90 (άρθρο 37 παρ. 7 Ν. 4024/2011). γ. Για τη γρήγορη διαδικασία ίδρυσης συνδικαλιστικής οργάνωσης σωματείου ή τροποποίησης καταστατικού της με το άρθρο 37 παρ. 8 του Ν. 4024/2011 προστέθηκε εδάφιο β' στην παρ. 1 του άρθρου 787 Κ.πολ.Δ., βάσει της οποίας η συζήτηση της αίτησης εγγραφής του σωματείου στο βιβλίο σωματείων ή τροποποίησης του καταστατικού του ορίζεται υποχρεωτικά εντός δέκα (10) ημερών, το δε δικαστήριο αποφαίνεται οριστικά αμέσως και δέχεται ή απορρίπτει την αίτηση. Η απόφαση αυτή δημοσιεύεται σε δημόσια συνεδρίαση μετά το πέρας της ακροαματικής διαδικασίας ή το αργότερο εντός 48 ωρών. 3. N. 4024/2011 (Περιεχόμενα - Άρθρο 37 - Παρατηρήσεις) "Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίο μισθολόγιο-βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλες διατάξεις εφαρμογής του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2012-2015" (ΦΕΚ 226/Α/27.10.2011, ΕΑΕΔ 2011 σελ. 1130). Άρθρο 37. Ρυθμίσεις Συλλογικών Διαπραγματεύσεων (Ν. 4024/2011) 1) Η παρ. 5 του άρθρου 3 του Ν. 1876/90 αντικαθιστάται ως εξής: "5. Οι επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις συνάπτονται, κατά σειρά προτεραιότητας, από συνδικαλιστικές οργανώσεις της επιχείρησης που καλύπτουν τους εργαζόμενους ή, σε περίπτωση που δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση στην επιχείρηση, από ένωση προσώπων, και πάντως ανεξάρτητα από την κατηγορία, τη θέση ή την ειδικότητα των εργαζομένων στην επιχείρηση και, εφόσον αυτές ελλείπουν, από τις αντίστοιχες πρωτοβάθμιες κλαδικές οργανώσεις και από τον εργοδότη. Η ένωση προσώπων του προηγούμενου εδαφίου συστήνεται τουλάχιστον από τα τρία πέμπτα (3/5) των εργαζομένων στην επιχείρηση, ανεξαρτήτως του συνολικού αριθμού εργαζομένων σε αυτήν και χωρίς η διάρκειά της να υπόκειται σε χρονικό περιορισμό. Εάν μετά την τυχόν σύσταση ένωσης προσώπων για το σκοπό της παραγράφου αυτής, πάψει να συντρέχει η προϋπόθεση της συμμετοχής των τριών πέμπτων (3/5) των εργαζομένων στην επιχείρηση, η οποία απαιτείται για τη σύστασή της, διαλύεται, χωρίς άλλη διατύπωση. Για δε τα λοιπά θέματα που αφορούν την ένωση προσώπων εξακολουθεί να εφαρμόζεται η περίπτωση γγ' του εδαφίου α' της παραγράφου 3 του άρθρου 1 του Ν. 1264/82." 2) Η παρ. 5 Α, που προστέθηκε στο άρθρο 3 του Ν. 1876/90, με τη διάταξη του άρθρου 13 του Ν. 3899/10(4) (Α' 212), καταργείται. 3) Η παρ. 1 του άρθρου 6 του Ν. 1876/90 αντικαθίσταται ως εξής: "1. Ικανότητα για σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας έχουν: α. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών όλων των βαθμίδων στο πεδίο της δραστηριότητάς τους, καθώς και οι ενώσεις προσώπων με τους όρους και τις προϋποθέσεις της παρ. 5 του άρθρου 3 του νόμου αυτού. Ειδικότερα για την παρ. 3 του άρθρου 3 του νόμου αυτού, από την πλευρά των εργαζομένων, ικανότητα για σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας έχει η πλέον αντιπροσωπευτική τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση. Για τις υπόλοιπες συλλογικές συμβάσεις εργασίας του άρθρου 3 αυτού του νόμου, από την πλευρά των εργαζομένων, ικανότητα για σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας έχει η πλέον αντιπροσωπευτική συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων στο πεδίο ισχύος της συλλογικής σύμβασης εργασίας. β. Κάθε εργοδότης για τους εργαζόμενους που απασχολεί στην επιχείρησή του. γ. Για τους εργαζόμενους σε δικηγορικά, σε συμβολαιογραφικά και άλλα γραφεία η σχετική συλλογική σύμβαση θα υπογράφεται ή η διαιτητική διαδικασία θα διεξάγεται μεταξύ της συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων και του οικείου Ν.Π.Δ.Δ., στο οποίο υπάγονται οι εργοδότες." 4) Η παρ. 3 του άρθρου 6 του Ν. 1876/90 αντικαθίσταται ως εξής: "3.α. Για τη νομιμοποίηση των εκπροσώπων των συνδικαλιστικών οργανώσεων εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις των καταστατικών τους. β. Για τη νομιμοποίηση των εκπροσώπων της ένωσης προσώπων της περίπτωσης α' της παραγράφου 1, εφαρμόζονται οι ρυθμίσεις της ιδρυτικής της πράξης." 5) Στην παρ. 2 του άρθρου 10 του Ν. 1876/90 προστίθεται εδάφιο ως εξής: "Όσο διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει σε περίπτωση Συρροής με κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας και πάντως δεν επιτρέπεται να περιέχει όρους εργασίας δυσμενέστερους για τους εργαζόμενους από τους όρους εργασίας εθνικών συλλογικών συμβάσεων, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 3 του νόμου αυτού." 6) Η εφαρμογή των διατάξεων των παρ. 2 και 3 του άρθρου 11 του Ν. 1876/90 αναστέλλεται όσο διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (αφορά την κήρυξη υποχρεωτικότητας Σ.Σ.Ε. ή Δ.Α.). 7) Η παρ. 3 του άρθρου 11 του Ν. 1876/90 αντικαθίσταται ως εξής: "3. Την επέκταση μπορεί να ζητήσει και αρμόδια συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων και εργοδοτών με αίτησή της που υποβάλλει στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Η επέκταση ισχύει από την ημερομηνία της δημοσίευσης της απόφασης του Υπουργού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως." 8) Στην παρ. 1 του άρθρου 787 του Κ.Πολ.Δ. προστίθεται εδάφιο β' ως εξής: "Η συζήτηση της αίτησης ορίζεται υποχρεωτικά εντός δέκα (10) ημερών, το δε δικαστήριο αποφαίνεται οριστικά αμέσως και δέχεται ή απορρίπτει την αίτηση. Η απόφασή του δημοσιεύεται σε δημόσια συνεδρίαση μετά το πέρας της ακροαματικής διαδικασίας ή το αργότερο εντός 48 ωρών." γ. Παρατηρήσεις: Αναφορικά με τις ρυθμίσεις που επέφερε στον Ν. 1876/90 "Ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις και άλλες διατάξεις" το άρθρο 37 του Ν. 4024/2011 σημειώνουμε τα εξής: - Στο άρθρο 3 του Ν. 1876/90 Είδη Σ.Σ.Ε. και αρμοδιότητα σύναψής της έγινε αντικατάσταση της παρ. 5 σε ότι αφορά τη σύναψη επιχειρησιακών Σ.Σ.Ε. (Σωματείο Επιχείρησης ή Ένωσης Προσώπων). - Καταργήθηκε η διάταξη του άρθρου 13 του Ν. 3899/2010 που πρόσθεσε την παρ. 5 Α στο άρθρο 3 του Ν. 1876/90 σχετικά με τις Ειδικές Επιχειρησιακές Σ.Σ.Ε. - Η επιχειρησιακή Σ.Σ.Ε. του άρθρου 37 Ν. 4024/2011 υπερισχύει σε περίπτωση συρροής με κλαδική Σ.Σ.Ε., χωρίς να επιτρέπεται να περιέχει όρους εργασίας δυσμενέστερους για τους εργαζόμενους από τους όρους εργασίας Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. Πριν από τις διατάξεις του άρθρου 37 Ν. 4024/2011 οι επιχειρησιακές Σ.Σ.Ε. ήσαν ισοδύναμες με τις κλαδικές Σ.Σ.Ε. και σε περίπτωση συρροής αυτών, εφαρμόζονταν η ευνοϊκότερη Σ.Σ.Ε. - Αναστέλλεται για όσο διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής η κήρυξη Σ.Σ.Ε. ως γενικά υποχρεωτικών. Σε περίπτωση που νόμιμα ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κηρύξει γενικά υποχρεωτική Σ.Σ.Ε., τότε η επέκταση ισχύος της (για τους μη συμβαλλόμενους) αρχίζει από τη δημοσίευση της απόφασης του Υπουργού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και όχι από την ημερομηνία υποβολής αίτησης συνδικαλιστικής οργάνωσης για επέκταση ισχύος της. - Τέλος με την παρ. 8 του άρθρου 37 Ν. 4024/2011 επισπεύδεται η διαδικασία ίδρυσης εργατικών σωματείων με τη συζήτηση της αίτησης εντός δέκα (10) ημερών και την έκδοση απόφασης του δικαστηρίου αμέσως με δημοσίευση αυτής σε δημόσια συνεδρίαση μετά το πέρας της ακροαματικής διαδικασίας ή το αργότερο εντός 48 ωρών. (1) ΕΑΕΔ 2011 σελίδα 1130 - ΕΑΕΔ 2012 σελίδες 1, 20, 129. (2) Ν. 1264 ΕΑΕΔ 1982 σελ. 531. (3) Ν. 1876 ΕΑΕΔ 1990 σελ. 300. (4) Ν. 3899 ΕΑΕΔ 2011 σελ. 91.